Mazowsze wzbogaciło się o wybitne dzieło polskiego modernizmu – jeden z najlepszych autoportretów Jacka Malczewskiego. Obraz za 770 tys. zł został zakupiony przez PKN ORLEN oraz Samorząd Województwa Mazowieckiego. Trafi do Muzeum Mazowieckiego w Płocku. 18 maja w siedzibie Sejmiku Województwa Mazowieckiego odbyła się prezentacja, a następnie w siedzibie Muzeum Mazowieckiego w Płocku uroczyste przekazanie obrazu.
 

Obraz do 2009 r. był w zbiorach prywatnych. Jego zakup dla Muzeum Mazowieckiego w Płocku stał się możliwy dzięki wsparciu finansowemu PKN Orlen, który przekazał na ten cel 570 tys. zł oraz Samorządu Województwa Mazowieckiego, który dodał kolejne 200 tys. zł. Starania o zakup obrazu rozpoczął w zeszłym roku Dyrektor Muzeum – Leonard Sobieraj.

– W naszych zbiorach są dzieła najwybitniejszych malarzy Młodej Polski – m.in. Stanisława Wyspiańskiego, Olgi Boznańskiej, Józefa Chełmońskiego, Józefa Mehoffera czy właśnie Jacka Malczewskiego. Jego autoportret będzie naszym najcenniejszym skarbem – podkreśla dyrektor Sobieraj.

– Od wielu lat partycypujemy we wspieraniu kultury narodowej oraz promocji jej wybitnych dzieł i twórców. Jednocześnie pamiętamy, że jesteśmy firmą mającą swe korzenie w Płocku. Podarowanie społeczności miasta jednego ze sztandarowych dzieł polskiego malarstwa jest tym działaniem, które realnie ubogaca płocką kulturę, jak też zwiększa atrakcyjność miasta w oczach turystów i miłośników malarstwa – mówi Marek Serafin, Wiceprezes Zarządu PKN ORLEN.

– Cieszę się, że udało się sfinalizować zakup, dzięki czemu obraz zostanie na Mazowszu. Jest on ważny dla naszego województwa, bo chociaż Malczewski całe życie związany był z Krakowem, to trzeba pamiętać, że urodził się w Radomiu – podkreśla Marszałek Województwa Mazowieckiego Adam Struzik.

Obraz zaoferowany przez galerię DESA Unicum powstał w 1911 r. Jak zauważa Iwona Korgul-Wyszatycka – st. kustosz Muzeum Mazowieckiego w Płocku, autoportret ma właściwy dla Malczewskiego symboliczny charakter.

– Przedstawiona postać ujęta jest do pasa, w dużym zbliżeniu na tle bujnej, rozświetlonej słońcem zieleni tajemniczego ogrodu. Artysta zwraca głowę do widza. Poza mistrza jest wybitnie teatralna. Bogata szata, elegancki, romantyczny kołnierz koszuli i dłoń złożona na piersi jak do przysięgi na wierność czemuś wzniosłemu – dodaje.

Czas powstania obrazu to jeden z najpłodniejszych okresów artysty. W 1911 roku Jacek Malczewski namalował m.in. słynny tryptyk „Zatruta studnia” oraz cykl obrazów o tematyce biblijnej: „Św. Jan Chrzciciel”, „Św. Jan z Salome”, „Chrystus i Samarytanka”.

O pozycji i wartości dzieł Jacka Malczewskiego, jednego z czołowych malarzy polskiego modernizmu, świadczyć może cena innego autoportretu, prezentowanego na tegorocznych Międzynarodowych Targach Sztuki w Maastricht. Wyniosła ona aż 600 tys. euro.

Pozyskiwanie dla polskich muzeów tak cennych pozycji jest niestety jeszcze ciągle rzadką praktyką. Najczęściej na przeszkodzie stoją wysokie ceny dzieł sztuki. Dobrym rozwiązaniem wydaje się współpraca przy tego typu projektach pomiędzy samorządem – organem założycielskim a sponsorem.

– Muzea i firmy antykwaryczne wypracowały nowe rynkowe zasady współpracy, przynoszącej duże korzyści obu stronom. Pozwala ona nie tylko wzbogacać zbiory muzealne o cenne dzieła sztuki i rzemiosła, ale także pomaga pozyskiwać obiekty na wystawy czasowe i stałe. Ukazując w ten sposób interesujące nieznane obiekty szerokiej publiczności oraz historykom sztuki, uzupełnia się ich wiedzę – dodał Adama Chełstowskiego z DESY Unicum.

-----------------------------------------------------------

Jacek Malczewski

/ur. w 1854 w Radomiu, zm. w 1929 w Krakowie/
artysta malarz, rysownik, poeta, pedagog – należy do grona najwybitniejszych indywidualności twórczych sztuki polskiej, zajmuje szczególną pozycję w środowisku artystycznym twórców „Młodej Polski”, intryguje od kilkudziesięciu lat tajemniczością swoich obrazów. Humanista i patriota, w dorobku artystycznym pozostawił dzieła oscylujące pomiędzy problemami patriotycznymi, historycznymi a egzystencjalnymi, z romantycznymi wizjami i metafizyką. Malarstwo Jacka Malczewskiego jest symboliczne i głęboko filozoficzne, łączy motywy fantastyczne, mitologiczne i naturalistyczne z apoteozą sztuki i roli artysty w społeczeństwie. Treści zawarte w obrazach znakomicie korespondują z duchem epoki, w której żył. Malarz dotyka najistotniejszych źródeł narodowej tożsamości Polaków, łącząc pierwotny, ludowy nurt z głęboko pojętym humanizmem i tradycją klasyczną kultury antycznej. Jak rzadko który z artystów, Jacek Malczewski z popiołów i prochów narodu uczynił wartość.

Artysta wywarł ogromny wpływ na kształt polskiego malarstwa początku XX wieku, na następne pokolenia i inspiruje nadal nie tylko twórców sztuk plastycznych, ale również twórców poezji, filmu, teatru.
Pozostawił po sobie bogatą spuściznę artystyczną, począwszy od realistycznych obrazów przedstawiających popowstaniowe losy Polaków na Syberii, po fantastyczno-baśniowe, biblijne i symboliczno-alegoryczne kompozycje, często splecione z wątkami patriotycznymi. Ponadto malował portrety, autoportrety, pejzaże. Autoportrety malarza stanowią wyjątkowy nurt w jego twórczości. Malowane w realistycznej konwencji, w otoczeniu mitologicznych muz, faunów, chimer, podkreślają siłę artystycznej wizji oraz bogactwo treści, które chciał przekazać. Malował również kolegów artystów, przyjaciół, rodzinę, pisarzy, poetów, przedstawicieli środowisk inteligenckich. Pozostawił po sobie ogromną liczbę dzieł, które istnieją w wielu kolekcjach muzealnych w kraju i za granicą. Obrazy artysty biorą udział w prestiżowych wystawach krajowych i zagranicznych prezentujących jego twórczość indywidualną, jak i zbiorową sztuki polskiej około 1900. Artysta jest najbardziej znanym, rozpoznawalnym malarzem – ikoną Młodej Polski.

Jacek Malczewski – wybitny uczeń Wł. Łuszczkiewicza i F. Cynka edukację artystyczną rozpoczął u Jana Matejki w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych w latach 1872-75 i w latach 1877-79. Studia kontynuował w 1876 w Paryżu w École des Beaux Arts w pracowni Henri Lemana. Przez całe życie mieszkał i pracował w Krakowie. W latach 1896-
-1922 był profesorem malarstwa w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych, a w latach 1912-14 rektorem tej uczelni. Należał do elitarnego Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka”, którego był współzałożycielem, a także do Bildender Österreichs Sezession /Secesji wiedeńskiej/.

Muzeum Mazowieckie w Płocku

Muzeum płockie posiada najbogatsze zbiory secesji w Polsce. W jego zbiorach znajdują się znaczące kolekcje numizmatów, art déco, malarstwa i grafik młodopolskich oraz w depozycie z Instytutu Historyczno-Literackiego w Paryżu dorobek artystyczny Bolesława Biegasa (malarstwo, rzeźba).

Muzeum zawsze było i jest muzeum wielodziałowym. W chwili obecnej tylko Dział Sztuki posiada ekspozycję stałą. Sytuacja zmieni się za półtora roku, kiedy to zostanie otwarta wystawa historyczno-regionalna zatytułowana „X wieków Mazowsza Płockiego”. W jej realizacji biorą udział działy Archeologii, Historii, Numizmatyki, razem ok. 1500 m2 powierzchni wystawienniczej. W latach następnych muzeum planuje otwarcie 2 wystaw etnograficznych. Jedna poświęcona będzie sztuce Dalekiego Wschodu, druga sztuce ludowej Mazowsza. Planowane jest również otwarcie ekspozycji wnętrz i rzemiosła art déco oraz sztuki Płocka. Poszerzone zostaną także wystawy malarstwa oraz rzeźby i malarstwa Bolesława Biegasa.

Kalendarium

1. 1821 – powstanie muzeum
Muzeum w Płocku zostało założone przez Towarzystwo Naukowe Płockie. Jest to najstarsze muzeum w Polsce, które powstało z inicjatywy społecznej. Zostało założone na bazie Szkoły Wojewódzkiej. Upadek Muzeum ok. 1835 związany jest z reperkusjami po powstaniu listopadowym.
2. 1907 r. – reaktywacja działalności na kanwie pozytywistycznych ruchów społecznych.
3. 1928 r. – wsparcie muzeum przez Prezydenta RP Ignacego Mościckiego.
4. II wojna światowa
Zbiory Muzeum Mazowieckiego w Płocku uniknęły całkowitego zniszczenia i wywózki do Niemiec, co było udziałem wielu kolekcji przedwojennej Polski. Niemcy na bazie muzeum płockiego i muzeum diecezjalnego planowali stworzyć muzeum kultury niemieckiej.
5. Lata 1945-1949 – wznowienie działalności dzięki wielkiemu zaangażowaniu członków TNP. Jednak towarzystwo naukowe było sprzeczne ideowo z obowiązującym wówczas porządkiem politycznym. Bez wsparcia finansowego państwa zbiory i całe muzeum zaczęły podupadać.
6. 1949 – przejęcie płockiego muzeum w zarząd i użytkowanie przez państwo.
7. 1960 – zielone światło dla rozwoju muzeum wraz z powstaniem przemysłu petrochemicznego w Płocku.
Prof. Stanisław Lorentz zostaje Przewodniczącym Rady Naukowej Muzeum Mazowieckiego w Płocku.
8. 1967 – Muzeum Mazowieckie w Płocku – muzeum okręgowym dla województwa warszawskiego.
Pierwsza wystawa czasowa poświęcona secesji.
9. 1973 – przeniesienie siedziby muzeum do Zamku Książąt Mazowieckich. Organizacja ekspozycji stałej.
10. 2005 – przeniesienie siedziby do kamienicy przy ul. Tumskiej 8. Urządzenie stałej ekspozycji secesyjnej.