Mazowsze jako jedyny region w kraju w przyszłym roku będzie musiało oddać ponad połowę swoich dochodów na tzw. janosikowe. Powód? Przyszłoroczne „janosikowe” ustala się na podstawie dochodów sprzed dwóch lat – kiedy dochody województwa były rekordowo wysokie. Tymczasem na skutek kryzysu w przyszłym roku będą one najniższe od lat. Władze województwa apelują do rządu o zmianę zasad naliczania „janosikowego”.
 

– Znakomicie rozumiemy potrzebę solidaryzmu społecznego i nie uchylamy się od płacenia tzw. janosikowego. – powiedział Adam Struzik, Marszałek Województwa Mazowieckiego. – Jednak w momencie, gdy musimy przekazywać innym województwom ponad połowę naszych dochodów, dochodzi do absurdu, w którym jesteśmy zmuszeni brać kredyty na spłacenie „janosikowego”. Oczekujemy zatem ze strony rządu wsparcia.

W apelu do rządu władze województwa proponują dwa rozwiązania: doraźne – w postaci zmniejszenia przyszłorocznego „janosikowego” do poziomu z 2008 r., i długofalowe – w postaci ustanowienia górnego pułapu kwoty „janosikowego” na poziomie do 35 proc. dochodów województwa.

„Janosikowe” to subwencja wyrównawcza, którą płacą najbogatsze samorządy na rzecz pozostałych. W przypadku województw sytuacja taka dotyczy tylko Mazowsza i województwa dolnośląskiego. To drugie przekaże jednak na ten cel tylko 16 mln zł. W przypadku Mazowsze będzie to aż 940 mln zł, czyli ponad połowa dochodów województwa.

– Konstruując przyszłoroczny budżet, na pierwszym miejscu postawimy inwestycje, w które zaangażowane są fundusze unijne – dodał Wicemarszałek Stefan Kotlewski. – Pierwszeństwo będą miały także rozpoczęte już, najważniejsze dla regionu projekty.

Mazowsze płaci „janosikowe” od 2004 r. Skarbnik województwa, Marek Miesztalski zwraca uwagę na to, że w 2005 r. wynosiło ono ok. 24 proc. dochodów podatkowych, natomiast już w 2010 r. będzie to aż 54 proc. – Łącznie przekazaliśmy w tym okresie do budżetu państwa ponad 3,5 mld zł – dodaje. Tylko 12 proc. tej kwoty wróci do budżetu województwa w postaci części regionalnej subwencji ogólnej. Pozostałe 88 proc. budżet państwa przekazuje innym samorządom wojewódzkim na realizowane przez nie zadania.

Rekordowe „janosikowe” jest tym dotkliwsze dla regionu, iż zbiega się w czasie ze skutkami kryzysu gospodarczego. Dochody Mazowsza są uzależnione od wpływów z podatku CIT (90 proc. dochodów podatkowych), a te z kolei zmniejszyły się nawet o 20 proc. W takiej sytuacji szacuje się, że pula środków przeznaczonych na inwestycje w regionie zmniejszy się do ok. 400 mln zł. Tymczasem Mazowsze jest największym województwem w kraju, a inwestycje realizowane na jego terenie nie służą tylko i wyłącznie mieszkańcom tego regionu, ale także całemu krajowi.

Przyszłoroczna wpłata do budżetu państwa w odczuwalny sposób ogranicza samorządowi możliwość realizacji strategicznych dla rozwoju regionu przedsięwzięć. Aby województwo – mimo zwrotu tak dużych środków do budżetu państwa – mogło realizować niezbędne inwestycje, zmuszone jest do zaciągania kosztownych kredytów. Prognozowana kwota długu województwa mazowieckiego na koniec 2009 r. wyniesie 1,27 mld zł (co stanowi blisko połowę kwoty przekazywanej w ramach janosikowego w ostatnich latach).

Mazowsze traktowane jest jako najbogatsze województwo w kraju, tymczasem jest jednym z najbardziej zróżnicowanych regionów w Polsce. Aby zmniejszać polaryzację regionu, władze województwa znaczącą część swoich dochodów przeznaczają na programy wspierające biedniejsze samorządy. Jednym z takich programów jest realizowany od wielu lat Samorządowy Instrument Wsparcia Rozwoju Mazowsza (nagrodzony przez Kongres Lokalnych i Regionalnych Władz Rady Europy w Strasburgu). Bez odpowiednich środków w budżecie województwa, wsparcie tego typu inicjatyw nie będzie możliwe.