Radni Województwa Mazowieckiego jednogłośnie zdecydowali o zaskarżeniu „janosikowego” do Trybunału Konstytucyjnego. Zdaniem radnych system ustalania wpłat do budżetu państwa narusza gwarantowane przez Konstytucję RP oraz Europejską Kartę Samorządu Lokalnego prawo do samodzielnego kształtowania polityki finansowej, a brak górnego pułapu „janosikowego” może doprowadzić do sytuacji, w której samorząd nie tylko nie będzie mógł realizować ważnych inwestycji, ale także wywiązywać się ze swoich zadań wobec obywateli.
 

Marszałek Województwa Mazowieckiego Adam Struzik zaznaczył, że, w rozumieniu władz samorządu, sytuacji winny jest błąd systemowy. Wyrównywanie poziomu rozwoju poszczególnych regionów jest kompetencją państwa. Tymczasem jest to zrzucone na barki jednego województwa. Marszałek podkreślił, że Mazowsze nie uchyla się od wspierania innych regionów, o czym świadczy przekazanie w ostatnich latach ok. 4,5 mld zł na ten cel. Jednak w tym roku „janosikowe” zabierze Mazowszu ponad połowę dochodów. Jak wyjaśniał marszałek, aby sprostać temu zadaniu województwo zaciągać musi kredyty i emitować obligacje, co w odczuciu władz samorządu jest niezgodne z Konstytucją RP, która gwarantuje samorządom samodzielność finansową.

Wicemarszałek Ludwik Rakowski dodał, że wymagania systemowe są dla Mazowsza dużym obciążeniem. Do 19 lutego br. wpływy województwa wyniosły 81 mln zł, jednak w tym samym czasie, w ramach „janosikowego”, trzeba było oddać do budżetu państwa ponad 156 mln zł.

„Janosikowe” to obowiązkowa wpłata do budżetu państwa, którą płacą najbogatsze samorządy na rzecz pozostałych. W przypadku województw sytuacja taka dotyczy teraz tylko Mazowsza i województwa dolnośląskiego. To drugie przekaże jednak na ten cel tylko 16 mln zł. W przypadku Mazowsza będzie to aż 940 mln zł, czyli ponad połowa planowanych dochodów podatkowych województwa.

Mimo dużego obciążenia, do tej pory województwo mazowieckie w pełni wywiązywało się z nałożonych na nie obowiązków, jednak w tym roku sytuacja finansowa Mazowsza drastycznie się pogorszyła. To konsekwencją kryzysu gospodarczego, który w dużej mierze dotknął także przedsiębiorców, a właśnie podatek dochodowy od osób prawnych (CIT) stanowi znaczącą część wpływów do budżetu Mazowsza. W porównaniu do innych województw jest on na Mazowszu wyjątkowo duży i stanowi aż 80-90 proc. dochodów bieżących. Jednak w tym roku wpływy z tego tytułu, w stosunku do dochodów z 2007 roku, spadły aż o 20 proc., a tym samym kryzys stał się dla Mazowsza szczególnie odczuwalny. Dodatkowo tegoroczne „janosikowe” ustala się na podstawie dochodów sprzed dwóch lat – kiedy dochody województwa były rekordowo wysokie. Tymczasem na skutek kryzysu w tym roku są one najniższe od lat.

W takiej sytuacji tegoroczna pula środków przeznaczonych na inwestycje w regionie zmniejszyła się o ponad 400 mln zł. Aby województwo – mimo wpłaty tak dużych środków do budżetu państwa – mogło realizować niezbędne inwestycje, zmuszone jest do zaciągania kosztownych kredytów. Kwota długu województwa mazowieckiego na koniec 2009 r. wyniosła 1,634 mld zł (co stanowi 36 proc. kwoty przekazywanej w ramach „janosikowego” w ostatnich latach).

Poziom zadłużenia oraz ciągle rosnąca wysokość wpłaty do budżetu państwa zmusza Samorząd Województwa Mazowieckiego do rezygnacji i rozciągania w czasie wielu ważnych inwestycji. Mimo realnej możliwości zakończenia wielu zadań do końca 2012 roku, brak możliwości finansowych zmusza władze województwa do ich finalizacji dopiero w roku 2021. Tymczasem Mazowsze jest największym województwem w kraju, a inwestycje realizowane na jego terenie nie służą tylko i wyłącznie mieszkańcom tego regionu, ale także całemu krajowi.

Zdaniem władz województwa obowiązujący system ustalania wpłat do budżetu państwa narusza gwarantowaną przez Konstytucję RP samodzielność finansową Samorządu Województwa Mazowieckiego, a tym samym jest sprzeczne z ideą samorządności, będącą jedną z podstaw sprawnego funkcjonowania państwa demokratycznego. System naliczania „janosikowego” oraz podziału tych pieniędzy pomiędzy województwa może doprowadzić do sytuacji, w której Mazowsze obciążone „janosikowym” nie będzie w stanie realizować zadań własnych.

wypowiedź marszałka Adama Struzika

wypowiedź wicemarszałka Ludwika Rakowskiego