Zarząd województwa przyjął kolejny program ostrożnościowy – dokument niezbędny, aby Mazowsze mogło ubiegać się o pożyczkę z budżetu państwa na zapłacenie „janosikowego”.

Choć przepisy o „janosikowym” są niekonstytucyjne, aby przetrwać i spiąć budżet, region musi planować kolejne oszczędności. W trakcie obrad Komisji Budżetu i Finansów program został przedstawiony radnym województwa mazowieckiego.

W tym roku jedyną szansą dla województwa na zbilansowanie budżetu obciążonego wysokim „janosikowym” jest wsparcie ze strony państwa. W zeszłym roku posłowie, wychodząc naprzeciw problemom regionu, przyznali na ten cel 220 mln zł. Niestety, region nie mógł z niej skorzystać ponieważ Regionalna Izba Obrachunkowa dopiero w lutym tego roku przygotowała niezbędny dokument – raport o stanie finansów województwa. W efekcie Mazowsze, które ciągle ma znacznie niższe niż w ubiegłych latach wpływy podatkowe, nie miało jak zapłacić ostatnich czterech rat zeszłorocznego „janosikowego”. Ministerstwo Finansów nie wyraziło również zgody na zaniechanie poboru tej opłaty, także przekazania w zamian za nią proponowanych przez region udziałów w Przewozach Regionalnych.

W marcu tego roku Trybunał Konstytucyjny uznał przepisy dotyczące „janosikowego” za niezgodne z Konstytucją RP. Nie zmieniło to jednak oczekiwań resortu finansów, które konsekwentnie prowadziło egzekucje zeszłorocznych rat „janosikowego”, co dodatkowo obciążyło tegoroczny budżet.

Władze regionu zmuszone są wystąpić o dwie pożyczki z budżetu państwa – pierwszą na tegoroczne „janosikowe” w wysokości 246 mln zł i drugą – w wysokości ok. 153 mln zł, która miała być udzielona w zeszłym roku, ale ze względu na ograniczoną pulę pożyczek przeznaczonych na wsparcie samorządów terytorialnych w 2014 r. do 400 mln zł została pomniejszona do tego limitu.Warunkiem formalnym przy występowaniu o tego typu pomoc jest przedstawienie programu ostrożnościowego – dokumentu zawierającego planowane oszczędności i propozycje wyjścia z trudnej sytuacji finansowej. Jest to o tyle kuriozalne, że tak naprawdę jedyną instytucją, mającą możliwość naprawy sytuacji jest Ministerstwo Finansów, które zostało zobligowane wyrokiem Trybunału do naprawy dysfunkcyjnej ustawy.

Problem polega jednak na tym, że Mazowsze nie ma już gdzie szukać oszczędności. Przeprowadziło bowiem w ostatnich latach szereg drastycznych cięć. W efekcie, w stosunku do 2009 r., w 2013 r. aż o 34 proc. zmniejszono wydatki finansowane środkami własnymi. O 27,66 proc. ograniczono wydatki bieżące, a aż o 56,40 proc. – wydatki majątkowe. Żadne inne województwo w kraju nie było zmuszone do tak radykalnych cięć.

Już w 2009 r. wstrzymano wszystkie decyzje płacowe, przeprowadzono restrukturyzację placówek oświatowych, zmniejszono plan wydatków przeznaczonych na pomoc finansową dla jednostek samorządu terytorialnego i na dotacje dla organizacji pozarządowych. W 2010 r. budżet w stosunku do 2009 r. został zmniejszony o około 18 proc., w tym roku zmniejszono wydatki na bieżące funkcjonowanie jednostek budżetowych o 15 proc. Ponadto w ciągu 2010 r. w związku z wdrożeniem programu naprawczego zmniejszono plan wydatków bieżących o ponad 5 proc., zrezygnowano z udzielania pomocy finansowej dla jednostek samorządu terytorialnego na wydatki bieżące oraz aż o 70 proc. ograniczono dotowanie organizacji pozarządowych. W 2012 r. zmniejszono plan wydatków o 539 mln zł, czyli o około 20 proc., w tym wydatków bieżących o 15 proc., a wydatków majątkowych o 38 proc. Również wydatki na administrację należą do najniższych w Polsce – stanowią w tym roku zaledwie 4 proc. ogółu wydatków. Aż 11 województw wydaje więcej na funkcjonowanie swoich urzędów marszałkowskich niż Mazowsze (per capita, dane 2012 r.).

Mazowsze zmuszone jest jednak do kolejnych zobowiązań. I tak w przyjętym przez zarząd województwa programie ostrożnościowym przewiduje się zamrożenie przez najbliższych pięć lat wydatków na poziomie roku 2014. Oznacza to, że wlatach 2014-2019 nie będzie wzrostu nakładów na realizację zadań statutowych oświatowych jednostek budżetowych. Na obecnym poziomie przez najbliższych pięć lat nie zostaną zwiększonedotacje dla instytucji kultury, wojewódzkiego ośrodka medycyny pracy, dotacje dla organizacji pozarządowych czy wydatki na promocję województwa i ochronę zabytków. Ucierpią także inwestycje. Średnie roczne wydatki na ten cel zostaną obniżone z obecnych 360 mln zł do zaledwie 160 mln zł. Nie będą także dofinansowane zadania zlecone (realizacja w zakresie dotacji rządowej).

Nic nie zagraża jednak projektom realizowanym dzięki środkom unijnym. W każdym roku planowana będzie rezerwa celowa z przeznaczeniem na współfinansowanie projektów własnych wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych realizowanych przy udziale środków pochodzących z Unii Europejskiej, Norweskiego Mechanizmu Finansowego i EOG, Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy oraz innych programów.