Na spotkaniu sesji plenarnej Europejskiego Komitetu Regionów (KR) 14 października przyjęto opinię opracowaną przez marszałka Adama Struzika. Jest ona kluczowa – wyznacza usprawnienia w planowaniu i wykorzystaniu instrumentów finansowych.

Ważne wytyczne

Stała współpraca uczestników procesu, analiza poprzedniego okresu planowania 2007–2013 oraz jego błędów, uważne i zrównoważone zaplanowanie regulacji prawnych są najważniejsze.

Racjonalne rozwiązania

Od kilku lat w polityce spójności terytorialnej obserwujemy tendencję do większego wykorzystania instrumentów finansowych, ze względu ograniczony dostęp do środków publicznych. Już w 2013 r. kwota środków z funduszy strukturalnych, dystrybuowana za pomocą instrumentów finansowych, wyniosła blisko 10 mld euro. Zamierzeniem Komisji Europejskiej jest jej podwojenie do roku 2020. Jednakże – jak podkreśla sprawozdawca marszałek Adam Struzik – instrumenty finansowe powinny być komplementarne w stosunku do dotacji. Mogą być stosowane w sytuacjach, kiedy naturalne mechanizmy rynkowe są niewystarczające.

Decyzja o uruchomieniu instrumentów finansowych powinna zawsze uwzględniać analizę oddziaływania takiego instrumentu na pozostałe dostępne formy wsparcia, w tym możliwość osiągania synergii poprzez łączenie różnych form pomocy oraz ewentualne nakładanie się instrumentów – mówił marszałek Adam Struzik. Podkreślał, że dodatkowo taka decyzja musi zawsze wynikać z głębokiej analizy i maksymalizacji społecznej użyteczności, z wyraźnym uwzględnieniem poziomu rozwoju terytorialnego.

Doskonalenie na każdym etapie

KR zaleca przede wszystkich uproszczenie instrumentów finansowych, m.in. zlikwidowanie zbędnych ograniczeń regulacyjnych na wszystkich szczeblach procesu ich wdrażania, a także szkolenia dla administracji zajmującej się programowaniem, wdrażaniem i rozliczaniem instrumentów finansowych.

Korzyści dla każdego

Instrumenty finansowe mają służyć rozwiązywaniu konkretnych problemów mieszkańców całej Unii Europejskiej. Dlatego musimy zapewnić, że interwencja publiczna będzie tak zaprogramowana, aby nie narzucać na odbiorców końcowych jakichkolwiek zbędnych obciążeń – w tym również finansowych, jednocześnie dbając o to, aby instrumenty finansowe nie były źródłem nieuzasadnionego zysku dla pośredników – twierdzi marszałek Adam Struzik.

Skuteczne zmiany

Aby efektywnie wykonać te zalecenia, KR proponuje stworzenie stałej formuły dialogu pomiędzy przedstawicielami regionów, Komisji Europejskiej (KE) oraz Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI). Okres miniony pokazał, że zabrakło konsultacji dotyczących problemów, oceny skutków regulacji czy interpretacji zapisów rozporządzeń. Nie było też dyskusji o ustaleniach audytorów Komisji Europejskiej tak, aby audyty pełniły rolę prewencyjną, a nie restrykcyjną.

Dotychczas KE i EBI powołały platformę fi-compass, która zapewnia usługi doradcze obejmujące instrumenty finansowe w ramach Europejskiego Funduszu Inwestycji Strategicznych oraz mikrofinansowanie w ramach Programu na rzecz Zatrudnienia i Innowacji Społecznych. Jednak jej formuła powinna obejmować wszystkie obszary problemowe, dlatego Komitet Regionów wzywa KE, aby wspólnie z regionami podjęła działania zmierzające do identyfikacji nieefektywnych obszarów i niezwłocznego przygotowania odpowiednich rozwiązań zaradczych.