W trakcie realizacji RPO WM 2007–2013 zarząd województwa zdecydował o wprowadzeniu tzw. instrumentów zwrotnych. Rozpoczęło się inwestowanie środków unijnych udzielanych jako korzystnie oprocentowane pożyczki. Taki zastrzyk finansowy pozwolił zrewitalizować przestrzeń miejską w różnych częściach Mazowsza, m.in. w Płocku. I właśnie to miasto wizytowali 24 czerwca członkowie Rady Inwestycyjnej Funduszu Powierniczego Inicjatywy JESSICA

Inwestycje

JESSICA dotyczyła projektów miejskich, które łączyły aspekt komercyjny (umożliwiający spłatę pożyczki) z elementami społecznymi, ważnymi z punktu widzenia lokalnej społeczności. Mogły to być projekty związane z energetyką i ochroną powietrza – m.in. termomodernizacją budynków, możliwością instalacji solarów, wymianą oświetlenia w miastach na energooszczędne, rewitalizacją miast – np. renowacją i adaptacją budynków na cele mieszkaniowe, biurowe, rewitalizacją terenów poprzemysłowych, renowacją placów, rynków, parków, architektury krajobrazu miejskiego, miejsc poświęconych rekreacji oraz obszarów zielonych, tworzeniem stref bezpieczeństwa i stref przeciwdziałania przestępczości w rejonach miejskich narażonych na patologie społeczne.

Z RPO WM 2007–2013 przeznaczono ponad 190 mln zł. W sumie podpisano 35 umów inwestycyjnych. Efekt to m.in. zrewitalizowany obszar dawnej Fabryki Maszyn Żniwnych w Płocku, odnowiony budynek Instytutu Dziennikarstwa UW, zrewitalizowane dworce PKS i PKP w Płocku, Miasto Kazimierzowskie w Radomiu lub ważny społecznie budynek TPD Helenów.

– Dziś mieliśmy okazję zobaczyć przykłady wykorzystania tego mechanizmu. Zarówno projekty Budmatu, Ryneksu, jak i projekt spółki Komunikacja Miejska to świetne przykłady łączenia rewitalizacji miejsca oraz zwiększenia jego efektywności energetycznej. Właśnie o takie komplementarne podejście do inwestycji chodzi – podsumowywał marszałek Adam Struzik. – Jesienią ubiegłego roku na posiedzeniu Komitetu Regionów prezentowaliśmy na przykładzie Mazowsza pozytywną opinię w sprawie instrumentów finansowych. Członkowie Komitetu przyjęli ją jednogłośnie. Skoro ten mechanizm przynosi rezultaty, warto korzystać z takich rozwiązań w przyszłości.

Nowa JESSICA

Zostało już podpisane porozumienie (memorandum) między samorządem województwa a Europejskim Bankiem Inwestycyjnym (EBI), które pozwoli rozpocząć prace nad kształtem nowego wsparcia zwrotnego. Już wiadomo, że na działania, jakie były w ramach instrumentów JESSICA i JEREMIE, zaplanowano środki w wysokości prawie 100 mln euro. Jednak o szczegółach wdrażania nowych rozwiązań będzie wiadomo w drugiej połowie roku po podpisaniu umowy z EBI.

Dotychczasowe zasady działania

JESSICA (Joint European Support for Sustainable Investment in City Areas) była wspólną inicjatywą Komisji Europejskiej, EBI oraz Banku Rozwoju Rady Europy. Nie były to bezzwrotne dotacje, ale preferencyjne pożyczki, po które mogły sięgać firmy i samorządy przy realizacji projektów miejskich. Po zakończeniu inwestycji beneficjent rozpoczynał spłatę pożyczki, co umożliwia później finansowanie z tych środków kolejnych, ważnych dla rozwoju miast projektów.

Środki z RPO WM 2007–2013 były przekazywane Funduszowi Powierniczemu zarządzanemu przez EBI, a następnie Funduszowi Rozwoju Obszarów Miejskich (FROM). FROM inwestował przekazane mu fundusze bezpośrednio w projekty miejskie. Na Mazowszu rolę FROM pełnił Bank Gospodarstwa Krajowego, który przy współpracy z Agencją Rozwoju Mazowsza SA oraz Mazowiecką Agencją Energetyczną Sp. z o.o. dokonywał oceny i selekcji proponowanych przez inwestorów projektów.