Środowisko naturalne nieustająco ulega zmianom. Część z nich trudno nam przewidzieć, ale na wiele mamy wpływ – niektórym negatywnym możemy zapobiec. Jak ratować siebie i kolejne pokolenia? Jak ocalić to, co najcenniejsze w przyrodzie? Jakie warunki stworzyć, by działalność ludzi współgrała z naturalnym otoczeniem? O tym dyskutowano podczas inauguracji Zielonego Tygodnia UE w Warszawie. W tym dniu można było także wziąć udział w darmowym pikniku naukowo-środowiskowym.

 

Green Week /Zielony tydzień

To największe w Europie przedsięwzięcie poświęcone ochronie środowiska – cykl wydarzeń organizowanych przez Komisję Europejską. Jest okazją do wymiany pomysłów i sprawdzonych praktyk między przedstawicielami administracji państwowej, przemysłu, organizacji pozarządowych, środowisk akademickich i mediów. W tym roku, dzięki staraniom Marszałka Województwa Mazowieckiego Adama Struzika, Zielony Tydzień odbywa się w Warszawie. Mazowsze było współorganizatorem wydarzeń, które zorganizowano w Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego.

 

– Wszyscy podlegamy wpływom zachodzących zmian klimatu. Stan naszego środowiska naturalnego pogarsza się. Dlatego tak ważne, abyśmy wspólnie zadbali o kondycją środowiska i przede wszystkim podjęli działania, aby przystosowywać się do tych zmian – mówi marszałek województwa Adam Struzik.

 

Zielony Tydzień UE 2019 rozpoczęła konferencja „Od przepisu prawnego do czystego środowiska wokół mnie” połączona z debatami.

 

– Jednym z najważniejszych elementów jest dostosowanie prawa polskiego do prawa unijnego i związane z tym konsekwencje – wyjaśnia marszałek Adam Struzik. – Na przykład, jakie będziemy mieli wymagania wobec materiałów budowlanych, czy i jak możemy w praktyce realizować gospodarkę w obiegu zamkniętym, co zrobić żeby nasze powietrze było czyste, jak mamy oczyszczać ścieki, jak mamy gospodarować odpadami.

 

Otworzyła ona cykl wydarzeń, które przez jeden majowy tydzień zmienią Unię Europejską w jedną platformę ekologiczną, laboratorium pomysłów, scenę wystaw, warsztatów i pokazów itd. Wszystko to wokół i dla środowiska.

 

W spotkaniu wzięli udział m.in.: Karmenu Vella – komisarz UE ds. środowiska, gospodarki morskiej i rybołówstwa, Henryk Kowalczyk – minister środowiska RP, Janina Ewa Orzełowska - członek zarządu województwa mazowieckiego, Rafał Trzaskowski – prezydent m. st. Warszawy. Moderatorem spotkania był dr Tomasz Rożek.

 

– Mamy bardzo dużo prawodawstwa dotyczącego ochrony środowiska co jest bardzo dobre. Ale dopóki nie jest wdrożone, to nie przynosi żadnego efektu. Jest po to, by chronić naszych obywateli, naszą naturę i różnorodność biologiczną, nasze oceany – mówił komisarz Karmeneu Vella. – Doceniamy mocno, w jaki sposób w działania środowiskowe angażujecie młodych. To jest niezwykle istotne – zaznaczył. – Woda i powietrze nie znają granic. Wprowadzamy rozwiązania prawne dziś, ale nakierowane są one na naszą wspólną przyszłość! Każdy z nas ma siłę i moc, by chronić środowisko. Robimy to, myśląc przede wszystkim o przyszłych pokoleniach – zaznaczył.

 

Wiceprzewodniczący komisji Środowiska, Zmiany Klimatu i Energii (ENVE) Komitetu Regionów Roby Biwer podkreślał, że takie inicjatywy jak „Zielony Tydzień” są bardzo ważne dla władz regionalnych i lokalnych. Ważne, by dzielić się wiedzą na każdym poziomie.  Jak mówił, władze lokalne, regiony i miasta odgrywają ogromną rolę w procesach ochrony środowiska, a Europejski Komitet Regionów wspiera je w tym obszarze.

 

 – Unia Europejska jako strażnik środowiska będzie nadzorowała wdrażanie nowego prawodawstwa w tym obszarze. Stworzymy m.in.  platformę ekspertów, by kwestie zrównoważonego rozwoju były powiązane z rzeczywistością – przekonywał Roby Biwer.

 

– Bardzo się cieszę, że w 15. rocznicę członkostwa Polski w UE miejscem inauguracji Zielonego Tygodnia jest Polska i Warszawa. Cieszy też fakt, że Polacy coraz częściej są zdania, że ochrona środowiska może pozytywnie wpłynąć na rozwój gospodarki kraju. Wyniki badania pokazują także bardzo dokładnie, że stan środowiska zależy od zaangażowania każdego z nas – podkreślił minister środowiska Henryk Kowalczyk.

 

– Myślę, że to ogromne wyróżnienie dla Polski, ale przede wszystkim dla Mazowsza, że Komisja Europejska zdecydowała się zainaugurować coroczny Zielony Tydzień w Warszawie, w województwie mazowieckim. To też duże wyróżnienie, że ta inauguracja odbywa się z udziałem komisarza Karmenu Vella. Usłyszeliśmy,  że jako kraj robimy bardzo duże postępy we wdrożeniu prawa środowiskowego w Polsce. Jednocześnie komisarz Vella mógł zobaczyć, jak to wygląda z naszej perspektywy krajowej. Myślę, że  wróci do Brukseli z przekonaniem, że wszystkie szczeble administracji starają się zrobić jak najwięcej, żeby poprawić stan środowiska w Polsce i że jesteśmy na dobrej drodze. Oczywiście dużo wyzwań jeszcze przed nami, natomiast cele zrównoważonego rozwoju są realizowane, prawo środowiskowe jest wdrażane i z każdym rokiem powinno być coraz lepiej – powiedziała Dorota Białczak, dyrektor Departamentu Zrównoważonego Rozwoju i Współpracy Międzynarodowej w Ministerstwie Środowiska.

 

– Zmiany klimatu zachodzą już teraz i są jednym z największych globalnych wyzwań naszych czasów, wymagających natychmiastowego działania i współpracy różnych środowisk. Łagodzenie zmian klimatu i dostosowywanie się do nich może przynieść wiele korzyści dla środowiska, społeczeństwa i gospodarki. Dlatego ważne jest pobudzenie młodzieży do poszukiwania systemowych i technicznych rozwiązań dla uchronienia się przed negatywnymi skutkami zmian klimatycznych, a jednocześnie określenie działań zmniejszających oddziaływanie cywilizacji na środowisko naturalne – podkreśliła członek zarządu Janina Ewa Orzełowska.

 

Rozwój miast podkreśla jakość życia. Czysta emisja to nie wszystko.

 

 – W Warszawie stawiamy na transport publiczny, rozwój infrastruktury rowerowej i pieszej. Chcemy intensyfikować zabudowę miejską tam, gdzie jest to możliwe i chronić tereny, gdzie ta zabudowa nie jest konieczna. Pozyskujemy też nowe tereny pod zalesienia. Każda złotówka zainwestowana w drzewo zwraca się wielokrotnie. Takim przykładem wspaniałej architektury i zrównoważonego podejścia środowiskowego jest gmach Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie odbywa się konferencja inaugurująca 19. Edycję Zielonego Tygodnia – zaznaczył Rafał Trzaskowski, prezydent m.st. Warszawy.

 

Bartosz Dubiński, prezes zarządu Mazowieckiej Agencji Energetycznej swoją wypowiedź skoncentrował na temacie zmian otoczenia prawnego w odniesieniu do rynku OZE na Mazowszu z perspektywy energii słonecznej i magazynowania energii. MAE jest doświadczonym podmiotem w obszarze realizacji innowacyjnych projektów z wykorzystaniem środków zarówno krajowych, jak i unijnych.

 

– Wsparcie dla sektora OZE pomaga stymulować projekty energetyczne realizowane na Mazowszu. Technologia się rozwija, świadomość ludzka też się zmienia, jest duże zainteresowanie w regionie instalacjami prokonsumenckimi, w tym fotowoltaiką – podkreślił Bartosz Dubiński.

 

Działające poza siecią elektryczną instalacje fotowoltaiczne pozwalają na samowystarczalne zasilanie budynku w prąd niezależnie od sieci publicznej. Jednak pojawia się coraz częściej pytanie co zrobić z nadwyżką energii?

– OZE idzie w kierunku magazynowania energii, a prawodawstwo musi nadążyć z technologią – dodaje prezes Bartosz Dubiński.

Prezes MAE wspomniał też o pierwszym w Polsce sezonowym magazynie ciepła, jaki działa na terenie Mazowieckiego Centrum Psychiatrii „Drewnica” w Ząbkach k. Warszawy. Tak zwany STES (z ang. Seasonal Thermal Energy Storage) powstał w ramach współfinansowanego przez Komisję Europejską projektu pod nazwą EINSTEIN. Szpital w okresie grzewczym wykorzystuje energię słoneczną, pobraną i zmagazynowaną w lecie w zbiorniku magazynowania ciepła. Zbudowano tu też pole kolektorów słonecznych, wykonano sieć i instalację hydrauliczną, zmodernizowano kotłownię oraz zainstalowano prototypową pompę ciepła.

 

O środowiskowym zaangażowaniu na Mazowszu świadczą też wypowiedzi przedstawicieli mazowieckich samorządów i instytucji, którzy wzięli udział w konferencji inaugurującej 19. edycję Zielonego Tygodnia, a także młodzieży akademickiej i szkolnej uczestniczącej w pikniku naukowo-środowiskowym.

 

– Powiat żuromiński jest małym powiatem (40 tys. mieszkańców), ale jeśli chodzi o zanieczyszczenie powietrza problemy są myślę takie same, jak w dużych miastach typu Warszawa czy Kraków. W większej części mamy tu niską zabudowę. W gospodarstwach domowych stosowany jest tradycyjny system opalania domów. Otwierając okno w swoim domu odczuwam pył i dym. Optymalnym rozwiązaniem byłoby przyłączenie gospodarstw domowych do sieci ciepłowniczej i zwiększenie mocy energetycznej ciepłowni. Istotny jest też aspekt związany z emisją odoru. To jest trudne zagadnienie, choć bardzo uciążliwe. Czekamy na jakieś regulacje prawne także w tym obszarze. Moim zdaniem rolą samorządów jest, aby proponowane programy środowiskowe  były bardziej dostępne dla ludzi, by procedury były łatwiejsze, by ludzie się nie zniechęcali. Podkreśla także jak ważna jest edukacja w obszarze ochrony środowiska. – Każdego roku w powiecie organizujemy akcje i konkursy, staramy się dotrzeć do uczniów wszystkich poziomów szkół, by podnieść świadomość ekologiczną także wśród najmłodszych mieszkańców powiatu. Angażujemy się np. w akcje sprzątania, zbierania odpadów komunalnych itp. – mówi Zofia Dobies, dyrektor Wydziału Rolnictwa i Środowiska Starostwa Powiatu Żuromińskiego.

 

Gmina Przesmyki wraz gminami Repki, Paprotnia i Korczew są partnerami projektu „Słoneczne gminy wschodniego Mazowsza – Energia solarna energią przyszłości”.

 

– Inwestujemy od 6 lat w odnawialną energię i tzw. niskoemisyjność. Dbamy o swój region i teren, by jak najdłużej cieszyć się naturalnym środowiskiem. Projekt realizowany jest dwuetapowo. W pierwszym etapie skupiliśmy się na instalacjach solarnych do podgrzewania ciepłej wody użytkowej. W ramach tego projektu udało nam się uzyskać bardzo dobre wskaźniki – średnio rocznie projekt generuje około 2 megawaty energii. W pierwszym etapie skorzystało z niego 1045 gospodarstw. Są profity, o które nam chodziło  – indywidualne gospodarstwa mają niższe koszty funkcjonowania. Nowy projekt, który przygotowujemy jest to projekt łączący instalacje fotowoltaiczne z solarnymi. Ten projekt zgodnie z wyliczeniami ma wygenerować rocznie 2 MW energii. Klimat się zmienia, słońca jest coraz więcej i tym samym maksymalnie korzystamy z naszych inwestycji – podsumowuje wójt gminy Przesmyki Andrzej Skolimowski.

 

Mamy też nagrody za innowacyjne proekologiczne działania. Przykładem jest Kampinoski Park Narodowy oraz REC Polska, które jako instytucje koordynujące działania w ramach projektu „Kampinoskie Bagna” wyróżniono Polską Nagrodą Innowacyjności.

 

– Projekt Kampinowskie Bagna, realizowany od 2013 r., polegał na renaturyzacji i poprawie nawodnienia ekosystemów bagiennych w Kampinoskim Parku Narodowym. Istniejący system melioracji porolniczych drenuje cały czas wodę i mamy jej deficyt, przez co przesuszone są siedliska bagienne – podkreślił  przedstawiciel Kampinoskiego Parku Narodowego.

 

Na terenie parku zbudowano 40 obiektów małej retencji oraz wykupiono na rzecz parku ponad 140 ha gruntów położonych na obszarach bagiennych. Skupiliśmy się na mniejszych ciekach wodnych, mniejszych rowach melioracyjnych. Prace prowadzone były na czterech obszarach: rejonie dolnego biegu Łasicy, Obszaru Ochrony Ścisłej Żurawiowe, Kanału Zaborowskiego i Wilczej Strugi. Powstał też plan zarządzania populacją bobrów oraz strategia funkcjonowania jazów na kanale Łasica, tak, by w możliwie dużym stopniu służyły przyrodzie.

 

– Ważne było, by zabezpieczyć miejscowości, które znajdują się w okolicy Kampinosu, w jego otulinie i na terenie parku, by nie ulegały podtopieniom. Projekt był realizowany w szerokim partnerstwie przez pięć podmiotów: Kampinoski Park Narodowy, Regionalne Centrum Ekologiczne na Europę Środkową i Wschodnią – Krajowe Biuro w Polsce, Szkołę Główną Gospodarstwa Wiejskiego, Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach i Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego w Warszawie. Trwał 6 lat. Najważniejszy efekt został osiągnięty – woda „leje się” na mokradła i jest to pozytywne. Działania projektu zostały objęte dalszym monitoringiem przyrodniczym i hydrologicznym – dodaje Paulina Dzierża, ekspert z Regionalnego Centrum Ekologicznego.

 

 

Co na co dzień robi młodzież, by nasza planeta była czystsza?

 

Opowiadają studenci Uniwersytetu Warszawskiego, spotkani na konferencji inaugurującej Zielony Tydzień.

 

– Kwestia ekologii jest dla mnie bardzo ważna. Ostatnio zaczęłam zwracać na to coraz większą uwagę, m.in. dlatego że w mojej dzielnicy (mieszka na warszawskich Bielanach) jest bazarek. Podczas mojej niedawnej wizyty jedno zdarzenie wywołało we mnie dużo emocji, bo każdy ze sprzedawców proponował mi foliowe reklamówki. Nikt nie zapytał mnie czy jest mi ona potrzebna, mimo że miałam ze sobą bawełniane ekologiczne torby na zakupy i kartonowe pudełka. Warto mieć w swojej codziennej torbie także taką ecosiatkę – w przypadku zakupów, jak znalazł. By być eco, nie musimy wkładać w to wielkiego wysiłku, warto zacząć od najprostszych rzeczy – używać szklanych butelek, zaniechać korzystania z plastikowych słomek, sztućców i kubków – można je wymienić na metalowe, bambusowe…itp. Jest naprawdę wiele alternatyw. Ludzie nie zdają sobie sprawy, jakie to jest proste. Myślą, że ochrona środowiska wymaga wiele wysiłku, a tak naprawdę wiele ekologicznych rozwiązań jest prostych w codziennym użytkowaniu – zaznacza Małgorzata, studentka Wydziału Dziennikarstwa.

 

Wtóruje jej Katarzyna, koleżanka z wydziału.

 

– Myślę, że ekologia to jest taki temat, który wśród ludzi młodych coraz bardziej zyskuje na popularności. Coraz więcej blogerów, influanserów pokazuje jakie można na co dzień rozwiązania wdrożyć. Eventy tego typu jak „Green Week” są istotne, bo uświadamiają także nam młodym jak możemy na co dzień drobnymi gestami zmieniać rzeczywistość, która nas otacza. Czasami są to naprawdę proste rzeczy, jak chociażby niekupowanie wody w plastikowych butelkach. Warto zaopatrzyć się chociażby np. w butelkę z filtrem. Takie małe gesty powielane przez większą grupę osób mają duże znaczenie. – Samorząd i miasto podejmują proekologiczne działania, ale myślę, że dużo jeszcze przed nami jeśli chodzi o Warszawę i cały region. Dziś, dzięki temu wydarzeniu sama sobie uświadamiam, że coś się wokół mnie dzieje i jednocześnie daje mi do myślenia, co mogę jeszcze zrobić by żyć bardziej eco i też mieć wpływ na to, jak nasza planeta będzie wyglądała w przyszłości.

 

Naukowo, ale piknikowo

Wystawy, quizy, pokazy, upominki, ciekawostki naukowe i ekologiczne. Wszystko to czekało na uczestników pikniku naukowo-środowiskowego zorganizowanego z okazji Europejskiego Zielonego Tygodnia. Wśród wielu atrakcji można było obejrzeć m.in. ekspozycję poświęconą zanieczyszczeniom wód słodkowodnych mikroplastikiem oraz ich oczyszczaniu m.in. z wykorzystaniem małż słodkowodnych; wystawę dotyczące badań przyrodniczych prowadzonych przy użyciu dronów, lidarów, bliskiej podczerwieni czy zdjęć satelitarnych. Podczas warsztatów antropologicznych można było nauczyć się określania wieku i płci w oparciu o badania szkieletów ludzkich w kontekście wpływu warunków środowiskowych. Natomiast warsztaty dotyczące odnawialnych źródeł energii i badań mikroklimatu pokazały, co to ma wspólnego z termowizją.

Swoje stoiska prezentowali m.in. Uniwersytet Warszawski, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, SGGW, Politechnika Warszawska oraz Innovenergy Sp. z o.o., Kampinoski Park Narodowy i KEZO.

 

Młodzież z mazowieckich szkół wraz ze swoimi nauczycielami aktywnie uczestniczyła też w pikniku naukowo-środowiskowym. Mogą się pochwalić proekologiczną postawą również w codziennym życiu.

 

– Uczniowie szczególni zainteresowali się odnawialnymi źródłami energii. Wydział fizyki Uniwersytetu Warszawskiego przygotował ciekawy quiz. Nasi uczniowie z powodzeniem wzięli w nim udział, wykazali się dużą wiedzą na temat OZE i dostali za swoją aktywność nagrodę – z zadowoleniem zaznacza nauczycielka przyrody, biologii i geografii w Szkole Podstawowej im. Stanisława Moniuszki w Łajskach. – Działamy dosyć prężnie, jeśli chodzi o proekologiczne projekty. Cyklicznie bierzemy udział w akcjach sprzątanie świata i ziemi (wrzesień i kwiecień), organizujemy przedstawienia, które mają charakter edukacyjny, powstał nawet kabaret. Uczestniczmy w wielu konkursach  z pozytywnym skutkiem. Chociażby dzisiaj nasz szkolny ekozespół „Ekologicznie Zakręceni” zdobył I nagrodę w inicjatywie „Mistrz Recyklingu” przygotowanej przez Fundację Chlorofil, a organizowanej pod patronatem Marszałka Województwa Mazowieckiego. Stworzyliśmy w szkole ogród botaniczny, który nasi uczniowie wykonali przy pomocy nauczycieli przedmiotów przyrodniczych. Przygotowana ścieżka przyrodniczo-dydaktyczna pozwala w interesujący sposób prowadzić lekcje przyrody i biologii. Możemy pokazać uczniom na żywo części budowy roślin. Na punkcie ekologii mamy totalnego bzika stąd też nazwa naszego, jak się okazało zwycięskiego zespołu „Ekologicznie Zakręceni”  – podkreśla z entuzjazmem.

 

Młodzi mistrzowie ekologii

Na zakończenie konferencji komisarz UE ds. środowiska, gospodarki morskiej i rybołówstwa Karmenu Vella oraz marszałek Adam Struzik wręczyli nagrody laureatom konkursu ekologicznego „Mistrz Recyklingu” dla szkół podstawowych oraz ponadpodstawowych i ponadgimnazjalnych, zorganizowany pod honorowym patronatem Marszałka Województwa Mazowieckiego. Zwycięzcami V edycji inicjatywy Fundacji Chlorofil został ekozespół „Ekologicznie Zakręceni” ze Szkoły Podstawowej im. Stanisława Moniuszki w Łajskach.

 

Rozstrzygnięto także konkurs Departamentu Gospodarki Odpadami, Emisji i Pozwoleń Zintegrowanych UMWM w Warszawie przygotowany pod hasłem „Adaptacja do zmian klimatu według mnie”. Inicjatywa  polegała na zaprezentowaniu projektu adaptacji do zmian klimatycznych na przykładzie wybranego miasta/gminy/obszaru, a punktem wyjścia miał być wpływ człowieka na środowisko naturalne. Ze względu na wysoki poziom nadesłanych prac oraz pomysłowość uczestników, komisja konkursowa stanęła przed bardzo trudnym wyborem najlepszych prac. Ostatecznie nagroda trafiła do Klaudii Kempczyńskiej z Zespołu Szkół im. Bolesława Prusa w Pułtusku. Wyróżnienia otrzymali – Anna Jastrzębska i Kacper Piątek z Zespołu Szkół r 3 im. Jana Kochanowskiego w Wyszkowie.

 

W pracach zostały wskazane m.in. takie rozwiązania jak farmy słoneczne, panele fotowoltaiczne na dachach budynków, czy chociażby ograniczenie wyrzucania i marnowania żywności. Ciekawym pomysłem, który przedstawili młodzi ludzie była poprawa jakości gleb przez ograniczenie stosowania nawozów chemicznych czy inwestycje w ekologiczne rolnictwo. Wykorzystując te rozwiązania udałoby się poprawić jakość wód gruntowych i podziemnych. W najlepszych pracach opisano również jak zdobyć fundusze europejskie na działania związane z poprawą jakości naszego środowiska.