Za nami pierwszy etap renowacji ołtarza pw. Matki Boskiej Śnieżnej w kościele pw. Św. Antoniego z Padwy w Ratowie (pow. mławski), jednym z najcenniejszych zabytków doby rokoko w Polsce. Prace renowacyjne i restauratorskie, w tym odkrycie i odsłonięcie unikatowej, wyjątkowo dobrze zachowanej oryginalnej osiemnastowiecznej marmoryzacji (malatury) na drewnie lipowym postumentu ołtarzowego zostały sfinansowane ze środków Samorządu Województwa Mazowieckiego.

– Ratowski zespół klasztorny to ważne miejsce dziedzictwa kulturowego Mazowsza. W ostatnich latach, dzięki dotacjom z Regionalnego Programu Operacyjnego, przeszedł głęboką termomodernizację oraz kompleksową renowację architektoniczną. Teraz przyszedł czas na odkrywanie piękna arcydzieł plastycznych wyposażenia kościoła św. Antoniego. Ze środków Samorządu Województwa Mazowieckiego został sfinansowany I etap restauracji ołtarza Matki Boskiej Śnieżnej, podczas którego udało się odsłonić oryginalną marmoryzację z lat pięćdziesiątych osiemnastego wieku. Odkrycie to stanowi przełomowy moment prac renowacyjnych i badawczych nad zabytkiem – podkreśla marszałek Adam Struzik.

– Od dawna wiedzieliśmy, że ratowski kompleks reprezentuje bardzo rzadki styl rokoko. Dopiero jednak zeszłoroczna ogólnopolska konferencja naukowa z udziałem wybitnych historyków sztuki w pełni ukazała jego wyjątkową wartość historyczną i artystyczną. Podczas renowacji postumentu ołtarza Matki Boskiej Śnieżnej okazało się dodatkowo, że pod farbą olejną bardzo dobrze zachowała się osiemnastowieczna malatura, wykonana na drewnie lipowym. Przed nami wiele wyznań, związanych mozolnym odkrywaniem oryginalnych powłok malarskich na kolejnych ołtarzach i ambonie, ale chętnie je podejmiemy, widząc efekt prac przy ołtarzu Matki Boskiej Śnieżnej – mówi ks. kan. Bogdan Pawłowski, rektor Sanktuarium Diecezjalnego św. Antoniego z Padwy w Ratowie.

– Ksiądz biskup Piotr Libera od początku wspiera działania mające na celu przywrócenie dawnej świetności zespołowi klasztornemu w Ratowie. Obecne odkrycie sprawia, że możemy już sobie wyobrazić, jak te ołtarze wyglądały w osiemnastym wieku. Z niecierpliwością czekamy na możliwość ponownego ujrzenia mieniącego się różnymi barwami, rokokowego wyposażenia ratowskiego kościoła w jego pełnej krasie. Diecezja Płocka pieczołowicie dba o takie skarby, które ukazują zarówno uduchowienie naszych przodków jak i ich wyobrażenie piękna – zauważa ks. kan. Andrzej Milewski, przedstawiciel biskupa płockiego, dyrektor Muzeum Diecezjalnego diecezji płockiej.

Jeden z najcenniejszych zabytków okresu rokoko w Polsce

Kościół pw. św. Antoniego w Ratowie to jedyny na Mazowszu zabytek, utrzymany w jednorodnym pod względem architektonicznym i plastycznym stylu II połowy XVIII w. Obiekt powstał w latach 1735–1759, nie był nigdy przebudowywany, jego wyposażenie to arcydzieła plastyki dawnej, których bezpośrednią inspiracją były ryciny słynnych reprezentantów rokoko augsburskiego.

W 2019 r. w Zespole klasztornym w Ratowie odbyła się ogólnopolska konferencja naukowa „Miejsce, które ratuje. Rokokowa ekspresja i prostota franciszkańska – dwie dominanty założenia bernardyńskiego w Ratowie nad Wkrą”, podczas której naukowcy, przedstawiciele wiodących ośrodków naukowych w Polsce, w tym Uniwersytetu Warszawskiego, Polskiej Akademii Nauk, Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach, Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Narodowego Instytutu Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą POLONIKA, Akademii Sztuk Pięknych w Łodzi, Akademii Humanistycznej w Pułtusku, uznali, iż zespół klasztorny w Ratowie to jeden z najcenniejszych zabytków okresu rokoko w Polsce.

Renowacja i restauracja postumentu i mensy ołtarza pw. Matki Boskiej Śnieżnej

W ramach inwestycji w ratowskim kościele została przeprowadzona renowacja postumentu oraz mensy ołtarzowej lewego ołtarza bocznego pw. Matki Boskiej Śnieżnej, polegająca na wzmocnieniu konstrukcyjnym, odsłonięciu pierwotnych warstw malarskich (marmoryzacji) a także srebrzeń, złoceń i ornamentów w kolorystyce kości słoniowej.

Restauracjami poprzedzona została badaniami konserwatorskimi oraz wykonaniem odkrywek. Przyjęta metoda konserwacji i restauracji miała na celu odsłonięcie, zabezpieczenie oraz wyeksponowanie oryginalnych, pierwotnych elementów ołtarza, które stanowią jego niezwykłą wartość historyczną i artystyczną.

Pierwotna, odsłonięta malatura (marmoryzacja) drewna lipowego oparta jest na kolorystyce kości słoniowej i marcepana z niebieskawym lub lazurowym laserunkiem, co podkreśla fantazyjność oraz awangardowość rozwiązań plastycznych zastosowanych przez osiemnastowiecznych wykonawców ołtarza, dla którego inspiracją były ryciny wzornikowe augsburskiego twórcy z I połowy XVIII w. Ignaza Carla Junca.

W konferencji prasowej 6 marca z okazji zakończenia realizacji projektu uczestniczyli także Prezes Stowarzyszenia Ratujmy Ratowo Ewa Kozłowska-Głębowicz oraz radny województwa mazowieckiego Konrad Wojnarowski.

Wartość prac rewitalizacyjnych w ramach projektu „Prace ratunkowe, konserwatorskie i restauratorskie przy Ołtarzu Matki Boskiej Śnieżnej stanowiącym wyposażenie kościoła pw. Św. Antoniego w Ratowie (XVIII w.) – I etap” wyniosła 60 tys. zł i została w całości sfinansowana ze środków Samorządu Województwa Mazowieckiego.