Zarząd Województwa Mazowieckiego przeznaczył 3 mln zł na realizację programu polityki zdrowotnej szczepień przeciwko meningokokom serogrupy B dla dzieci z Mazowsza w wieku do 3 lat. Prezes Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji wydał warunkowo pozytywną opinię o projekcie programu. Dzięki tej opinii program będzie mógł być realizowany przez 3 lata.

Na Mazowszu na zakażenia meningokokowe chorują najczęściej dzieci do 1 roku życia – jesteśmy drugim województwem w kraju pod względem liczby zachorowań w Polsce (19,80/100 000). Wynik następnego w kolejności województwa dolnośląskiego w tym samym przedziale wiekowym jest znacznie niższy bo 14,46/100 000. Jeśli chodzi o zapadalność na IChM dla wszystkich przedziałów wiekowych, województwo mazowieckie plasuje się już na 5 pozycji w skali kraju (0,52/100 000). Biorąc pod uwagę jak groźnym schorzeniem jest Inwazyjna Choroba Meningokokowa, statystyki te budzą ogromny niepokój.

Meningokoki – cichy wróg

Zakażenie meningokokowe jest wywoływane przez dwoinki zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, czyli bakterie Neisseria meningitidis. Meningokoki mogą występować w jamie nosowo-gardłowej u osób zdrowych (tzw. nosicieli), nie powodując żadnych dolegliwości ani objawów. Do zakażenia dochodzi na skutek kontaktu podatnej osoby z bezobjawowym nosicielem lub osobą chorą. Przenoszenie meningokoków odbywa się zazwyczaj drogą kropelkową bądź przez kontakt bezpośredni. Okres wylęgania choroby wynosi od 2 do 10 dni, przeciętnie 3–4 dni.

Na zakażenie meningokokami narażeni są wszyscy, niezależnie od płci czy wieku. Najczęściej chorują dzieci w wieku od 3 miesięcy do 1 roku życia. Wiele przypadków choroby występuje też u dzieci w wieku do 5 lat oraz nastolatków i młodych dorosłych w wieku 16–21 lat.

– Meningokoki są najczęściej przyczyną zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych lub sepsy (posocznicy), określanymi wspólnie mianem inwazyjnej choroby meningokokowej. Mogą wywołać również zapalenie płuc, ucha środkowego, osierdzia lub wsierdzia, jednak zdarza się to stosunkowo rzadko. Należy pamiętać, że jedyną skuteczną metodą zapobiegania tej chorobie są szczepienia. Obecnie te szczepienia należą do grupy szczepień zalecanych, ale nie są finansowane przez NFZ  – podkreśla członek zarządu województwa mazowieckiego Elżbieta Lanc.

Diagnoza zakażenia meningokokami może być bardzo trudna. W początkowej fazie choroby objawy zwykle są podobne do przeziębienia (osłabienie, gorączka bóle stawowe i mięśniowe, ogólnie złe samopoczucie). Należy jednak pamiętać, że w przypadku wystąpienia zakażenia u dzieci poniżej 3 roku życia istnieje większe ryzyko przeoczenia objawów przez rodzica. Objawy mogą być również źle „odczytane”, co powoduje opóźnienie w interwencji medycznej.

W 2018 r. w Polsce około 70 proc. przypadków inwazyjnej choroby meningokokowej spowodowane była meningokokami serogrupy B, a około 20 proc. meningokokami grupy C. W następstwie zakażeniem meningokokami serogrupy W, X, Y oraz bez określonej grupy chorowało około 10 proc. przypadków.

Warunki uczestnictwa w programie

Ze świadczeń będą mogły skorzystać dzieci w wieku od 3 miesięcy do 3 lat, które zamieszkują na terenie województwa mazowieckiego oraz spełniają kryterium podane jako grupa ryzyka: obecnie uczęszczają do żłobka lub klubu dziecięcego lub taka aktywność jest planowana przez rodziców. Szczepienia mają charakter dobrowolny – rodzice lub opiekunowie prawni będą musieli wyrazić wcześniej zgodę na udział w nim.

Etapy realizacji programu

Kolejnym krokiem, prowadzącym do wdrożenia programu, będzie uwzględnienie uwag zawartych w opinii Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji i ogłoszenie konkursu na wybór jego realizatorów. Planuje się, że od sierpnia 2020 r. rodzice dzieci z Mazowsza będą mogli zgłaszać się do wybranych podmiotów leczniczych, aby skorzystać z programu. Lista realizatorów opublikowana będzie na stronie www.mazovia.pl w zakładce „Zdrowie i polityka społeczna/Programy polityki zdrowotnej”.

Uwzględniając obecną sytuację epidemiczną, realizatorzy programu będą musieli zastosować się do aktualnych rekomendacji Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego i konsultanta krajowego w dziedzinie pediatrii dotyczących opieki ambulatoryjnej nad dziećmi w czasie pandemiiCOVID-9, wywołanej wirusem SARS-COV-2.

Meningokoki – problem zdrowotny w całej Europie

Na świecie rocznie notuje się około 1,2 miliona bakteryjnych zakażeń inwazyjnych, z których od 300 000 do 500 000 to zachorowania wywołane przez meningokoki. Z kolei liczbę śmiertelnych przypadków IChM szacuje się na 135 000 rocznie. Występowanie poszczególnych serogrup meningokoków uzależnione jest od obszaru geograficznego. W Europie zapadalność na IChM jest na niskim poziomie – w 2014 roku odnotowano 2 760 przypadków, co odpowiada zapadalności na poziomie 0,5/100 000.

W Polsce w 2018 roku potwierdzono 174 zachorowań IChM we wszystkich grupach wiekowych, (0,45/100 000). Najwięcej zachorowało dzieci w wieku 0–11 miesięcy (10,65/100 000). Wynik ten jest ponad 23 razy wyższy od zapadalności w skali kraju i jednocześnie porównywalny z wynikami z lat 2014–2017. W grupach wiekowych 12–23 miesięcy oraz 24–35 miesięcy zapadalność wynosiła odpowiednio 4,69/100 000 i 2,69/100 000. Co potwierdza, że grupą najbardziej narażonych na IChM są dzieci do 5 roku życia.