Ratowo to niewielka miejscowość położona w powiecie mławskim, która słynie głównie z zabytkowego zespołu klasztornego. Dlatego też właśnie tu zorganizowano konferencję na temat sztuki rokoko w Europie Środkowo-Wschodniej.

Konferencja odbyła się pod patronatem honorowym biskupa płockiego Piotr Libery oraz marszałka województwa mazowieckiego Adama Struzika w ramach realizacji zadania publicznego pod tytułem: Międzynarodowa konferencja naukowa pod hasłem "Odkrywamy wspólne dziedzictwo, inspirowane rokokowymi rycinami Ignaza Carla Junca". Przedsięwzięcie było finansowane ze środków budżetu województwa mazowieckiego. Uczestnicy konferencji łączyli się zdalnie z zespołem klasztornym w Ratowie.

UE i samorząd ratują zabytki Mazowsza

– Samorząd Województwa Mazowieckiego w ostatnich 3 latach przeznaczył łącznie 18 mln zł na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowalne przy zabytkach Mazowsza w ramach dofinansowania na  ochronę zabytków i opiekę nad zabytkami. Zespół klasztorny w Ratowie to niekwestionowana perła późnobarokowej architektury Mazowsza – przeszedł w ostatnich latach kompleksową renowację architektoniczną dzięki Regionalnemu Programowi Operacyjnemu Województwa Mazowieckiego. Ponadto ten pobernardyński klasztor udało nam się też wspomóc dwukrotnie w ramach samorządowej dotacji na zabytki  – podkreślił marszałek Adam Struzik.

Marszałek wymienił też inne cenne zabytki Mazowsza, których prace restauratorskie otrzymały wsparcie Samorządu Województwa Mazowieckiego. Są to m.in. ambona regencyjna z XVIII w. znajdująca się w kościele Wniebowzięcia NMP w Opinogórze, ołtarz św. Jana Nepomucena z kościoła parafialnego w Miedniewicach czy ołtarz boczny Matki Bożej z Dzieciątkiem w kościele w Sieciechowie.

Od Augsburga i Poczdamu po Ratowo

Podczas konferencji, podzielonej na 3 panele, poruszono obszerne zagadnienia związane ze sztuką rokoko w Europie Środkowo-Wschodniej. Omówiono  jej źródła i drogi recepcji, różnice i podobieństwa w sztuce sakralnej i świeckiej, główne procesy i zjawiska z perspektywy regionalnej i lokalnej.

Istotnym aspektem była również analiza adaptacji wzorców francuskich i włoskich w Europie Środkowo-Wschodniej. Za dwa wiodące ośrodki sztuki rokoko w XVIII w. uznano Augsburg i Poczdam. Ich wpływ widać też w architekturze i sztuce zespołu klasztornego w Ratowie.

Zabytkowe rokokowe ołtarze

Poza spektakularnym, kompletnym wyposażeniem tutejszego wnętrza kościoła pw. św. Antoniego w Ratowie, pojedyncze przykłady ołtarzy czy ambon, inspirowanych wzorcami niemieckich mistrzów znaleźć można między innymi w kościołach w Strzegocinie, Czersku, Warszawie, Skępem.

Podobne zabytkowe ołtarze czy ambony spotkać też można na obecnych terenach północnozachodniej i zachodniej Polski. Występowanie ich tam nie jest przypadkowe i związane jest z uwarunkowaniami historycznymi i bliskim sąsiedztwem Niemiec.

Nie tylko o Polsce

W trakcie poszczególnych sesji konferencyjnych omówiono różnorodne zabytki rokoko z obszaru Niemiec, Polski, Ukrainy, Słowacji. Zastanawiano się nad usystematyzowaniem poszczególnych zjawisk czy odłamów, które można  wyodrębnić w sztuce rokoko.

– Zespół klasztorny w Ratowie zaliczany jest obecnie do najważniejszych zabytków sztuki sakralnej doby rokoko. Wpływa na to zarówno wysoka wartość artystyczna samego wykonania elementów wystroju, jak i jego kompletność. Cieszę się, że właśnie tutaj mogliśmy, tym razem wirtualnie, gościć wybitnych znawców tej sztuki nie tylko z Polski, ale i z zagranicy. Nasze sanktuarium poza swą najważniejszą funkcją – funkcją sakralną, związaną z kultem św. Antoniego – stało się dziś również miejscem odkrywania europejskiego dziedzictwa kulturowego – podsumował ks. kan Bogdan Pawłowski, rektor ratowskiego sanktuarium.

Wystąpili znani historycy i naukowcy

Wśród prelegentów i panelistów zagraniczne ośrodki naukowe reprezentowali: prof. Peter Jahn z Uniwersytetu w Dreźnie oraz Uniwersytetu Technicznego w Berlinie, dr hab. Katarina Kolbiarz-Chmelinova z Uniwersytetu Komeńskiego w Bratysławie, dr Tornstein Veit, z Uniwersytetu w Greifswaldzie, natomiast polskie: dr Alina Barczyk z Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Łódzkiego, dr hab. Tadeusz Bernatowicz, profesor Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Łódzkiego, dr hab. Andrzej Betlej, profesor Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego, dyrektor Muzeum Zamku Królewskiego na Wawelu, prof. dr hab. Andrzej Kozieł z Uniwersytetu Historii Sztuki Uniwersytetu  Wrocławskiego, dr hab. Ewa Mańkowska, profesor Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk, prof. dr hab. Jan Ostrowski z Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie, dr hab. Jakub Sito, profesor Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk, dr Józef Skrabski z Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Papieskiego im. Jana Pawła II w Krakowie, dr Renata Sulewska z Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego, dr Jacek Tylicki, profesor Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, dr hab. Michał Wardzyński z Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego, który koordynował kwestie naukowe, związane z organizacją konferencji. 

Wśród pozostałych uczestników, którzy zarejestrowali swój udział w webinarze, oglądali transmisję w mediach społecznościowych lub zgłosili zainteresowanie otrzymaniem nagrania z obrad znaleźli się przedstawiciele świata naukowego i instytucji kultury z  Polski i Europy, jak również mieszkańcy Mazowsza.