Program Współpracy Transgranicznej (PWT) Polska-Białoruś-Ukraina 2007–2013, którego wdrażanie wchodzi stopniowo w fazę końcową, będzie kontynuowany w okresie 2014–2020 w ramach Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa, bezpośrednio wspierającego politykę zewnętrzną Unii Europejskiej.

Po konsultacjach publicznych projektu PWT Polska-Białoruś-Ukraina 2014–2020 nastąpił etap rozpatrywania opinii i wprowadzania zgłoszonych propozycji do dokumentu. Prace nad Programem są prowadzone przez Wspólny Komitet Programujący (WKP) złożony z przedstawicieli trzech krajów. Zakłada się, że Program zostanie przesłany do zatwierdzenia przez Komisję Europejską w końcu 2015 r.

WKP zaproponował ujęcie w Programie 4 Celów Tematycznych (CT), w ramach których wyznaczono łącznie 8 Priorytetów. Budżet Programu kształtuje się na poziomie 175,8 mln euro ze środków Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, w tym alokacja na projekty wynosi 158,2 mln euro. Proponowany podział budżetu według CT zawarty jest w poniższej tabeli:

Obszar Programu zajmuje powierzchnię 316,3 tys. km², w tym obszar części:

• polskiej – 75,2 tys. km² (z tego 17,9 tys. km² w regionach przyległych),
• białoruskiej – 138,5 tys. km² (z tego 80,6 tys. km² w regionach przyległych),
• ukraińskiej – 102,5 tys. km² (z tego 47,8 tys. km² w regionach przyległych).

W sumie na ww. obszarze mieszka 20,9 mln osób (2013/2014), w tym w polskiej części – 6,2 mln, w białoruskiej – 7,2 mln, a w ukraińskiej – 7,5 mln.

Długość granicy polsko-białoruskiej wynosi 418 km, polsko-ukraińskiej – 535 km, a białorusko-ukraińskiej w części objętej Programem – 205 km.

Programem będą objęte następujące podregiony – NUTS3 (Polska) oraz obwody (Białoruś i Ukraina):

• jako obszary główne –
• po stronie polskiej – podregiony: białostocki, łomżyński i suwalski (w województwie podlaskim), ostrołęcko-siedlecki (w województwie mazowieckim), bialski i chełmsko-zamojski (w województwie lubelskim), krośnieński i przemyski (w województwie podkarpackim),
• po stronie białoruskiej – obwody: grodzieński i brzeski,
• po stronie ukraińskiej – obwody: lwowski, wołyński i zakarpacki;
• jako obszary przyległe –
• po stronie polskiej – podregiony: puławski i lubelski (w województwie lubelskim), tarnobrzeski i rzeszowski (w województwie podkarpackim),
• po stronie białoruskiej – obwody: miński (łącznie z miastem Mińsk) i homelski,
• po stronie ukraińskiej – obwody: tarnopolski, iwanofrankowski i rówieński.

Obszary główne i przyległe będą miały równe szanse ubiegania się o dofinansowanie ze środków Programu. Możliwe będzie także, pod pewnymi warunkami, finansowanie działań w projektach realizowanych częściowo poza obszarem Programu. Dofinansowanie uzyskają duże projekty infrastrukturalne (LIP – Large Infrastructure Project) w łącznej kwocie wynoszącej około 52 mln euro (30% alokacji na projekty). LIP-y zostały wybrane do dofinansowania w drodze uzgodnień między władzami centralnymi i regionalnymi trzech krajów (w formie listy głównej i rezerwowej), bez konieczności prowadzenia naborów w trybie konkursowym. Lista LIP-ów zostanie zamieszczona w dokumencie Programu.

Pozostałe projekty do realizacji będą wybierane w procedurze naborów otwartych. Przewiduje się realizację projektów z małym budżetem (mikroprojektów), dla których przyznany grant musi się mieścić między 20 tys. a 60 tys. euro. Całkowity czas trwania takiego projektu nie może przekroczyć 12 miesięcy. Koszty inwestycyjne (roboty, zakupy) mogą stanowić do 20% wartości grantu. Projekty z małym budżetem przewidywane są jedynie w CT 3. Promocja kultury lokalnej i zachowanie dziedzictwa historycznego, gdzie zarezerwowano na ten cel kwotę 5,2 mln euro. Na mikroprojekty będzie ogłoszony odrębny konkurs.

Po przyjęciu Programu, między Komisją Europejską a Białorusią i Ukrainą zostaną podpisane oddzielne umowy finansowe.

Projekt Programu został opracowany w oparciu o ramy prawne, określone w dokumentach (do pobrania niżej):

1. Rozporządzenie Wykonawcze Komisji (UE) nr 897/2014 z dnia 18 sierpnia 2014 r. ustanawiające przepisy szczegółowe dotyczące wdrażania programów współpracy transgranicznej finansowanych na podstawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 232/2014 ustanawiającego Europejski Instrument Sąsiedztwa;
2. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 232/2014 z dnia 11 marca 2014 r. ustanawiające Europejski Instrument Sąsiedztwa (Rozporządzenie EIS);
3. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 236/2014 z dnia 11 marca 2014 r. ustanawiające wspólne zasady i procedury wdrażania unijnych instrumentów na rzecz finansowania działań zewnętrznych.