Kto w jednym miejscu liczy na moc przyrody i poznanie kawałka historii, powinien wybrać się na Szlak Borów Nadwiślańskich.

Jedne z najcięższych latających ptaków, czyli łabędzie nieme, ale także zaliczane do najpiękniejszych w Polsce ptaków – zimorodki – to tylko niektóre z atrakcji przyrody, jakie czekają na turystów na trasie wiodącej m.in. przez lasy otwockie, celestynowskie, osieckie i garwolińskie. Z tymi okolicami wiąże się też pewna legenda…

Sensacyjnego odkrycia dokonano w 1919 r. na obszarze Czarciego Dołu, gdzie do lat 70. mieściła się leśniczówka o tej samej nazwie. Natknięto się tu na cmentarzysko z czasów rzymskich. Tworzyły je kręgi grobów jamowych oznaczonych na powierzchni głazami. Niestety, nekropolia nie przetrwała do dzisiaj. Kamienie wybierano do celów budowalnych. Okazuje się, że nie tylko ludzkimi rękoma: „Czart przybył zabrać duszę jednego z mieszkańców – frant nie lada – utargował z wysłannikiem piekieł, że odda mu swą duszę, jeśli przed świtem zniesie wszystkie potrzebne kamienie na budowę kościoła w Osiecku. Wyrwał stąd tyle kamieni, aż powstał wąwóz. Ale kur zapiał i diabeł upuścił kamienie na wydmie Bratosówiec. Dlatego miejsce to bywa nazywane »Czarcimi Kościołami«. Jeden z kamieni można zobaczyć przed kościołem w Osiecku – odciśnięte są w nim ślady diablich pazurów” (uroczysko Czarci Dół - mat. na www.mazowsze.szlaki.pttk.pl ).

Z liczącą 80 km trasą wiąże się też wiele innych ciekawostek wartych odkrycia. Wyprawę możemy podzielić na krótsze odcinki, które można przemierzyć, np. pieszo, o każdej porze roku. Pamiętajmy o wygodnych butach i sprzęcie do nordic walking. Pomocne mogą być też biegówki (miejscami szlak polecany jest narciarzom). Zatem kijki w dłonie!

Obiekty na „Szlaku Borów Nadwiślańskich”

Glinianka

Choć jest niewielkich rozmiarów, ma bogatą historię i przykuwający uwagę wystrój wnętrza. Kościół św. Wawrzyńca, który zbudowano w 1763 r.na miejscu kościoła z XVI w., to jeden z najważniejszych obiektów w Gliniance.

Świder

Rzeka, podobnie jak liczne gatunki ptaków czy roślin, które przy niej zobaczymy, zachwyca o każdej porze roku. Część doliny Świdra objęta jest ochroną jako rezerwat przyrody. Wypatrujmy tu, np. zimorodków, różnych gatunków dzięciołów czy wydr.

Wola Karczewska

Drewniany młyn wodny z XIX w. jest znakiem rozpoznawczym kolejnego punktu na trasie (teraz wykorzystywany jako tartak). Poniżej mostu na Świdrze możemy podziwiać najpiękniejszy przełomowy odcinek rzeki, która meandruje pomiędzy morenowymi wzgórzami, mijając liczne szypoty, głazowiska, urwiste brzegi.

Rudka

Rozegrała się tu jedna z bitew powstania styczniowego. Oddział partyzantów pod dowództwem mjr. Józefa Jankowskiego zaatakował carski konwój z rekrutami, który maszerował traktem uściługskim, czyli dzisiejszą szosą lubelską. Mimo przewagi Rosjan, udało się ich pokonać. Krwawą potyczkę przypomina krzyż przy szosie lubelskiej.

 Czarne Stawki

Idąc skrajem rezerwatu w kierunku południowo-wschodnim, dotrzemy do kompleksu zbiorników wodnych. Powstały one w efekcie wydobywania torfu.

Bagno Całowanie

Ma aż 3500 ha powierzchni i jest jednym z największych kompleksów torfowisk niskich na Mazowszu. Charakterystyczny dla niego jest łańcuch kilkunastu wydm, wśród których wymienia się, np. Pękatkę. Odkryte na niej liczne pozostałości pobytu łowców reniferów z epoki lodowcowej są najstarszymi śladami osadnictwa na Mazowszu, które pochodzą sprzed 13 tys. lat.

Tabor

Z zabagnionej kotliny, w której możemy spotkać np. łosia, zmierzamy krętymi ścieżkami do łąk w pobliżu założonej w XVIII w. wsi Tabor. Otaczające lasy były schronieniem dla powstańców z 1863 r.

Regut

Założono go już w XVI w. (najwcześniej spośród pozostałych w regionie) jako wieś królewską. Miejscowość jest bardzo charakterystyczna ze względu na występujące tutaj lasy sosnowe i polodowcowe wydmy.

Góry Ponurzyckie

Po opuszczeniu Reguta wkraczamy w teren z licznymi wydmami, jeziorkami i zabagnieniami. Obfituje on w bory sosnowe z domieszką brzozy, osiki i dębu. Są tu liczne punkty widokowe, z których możemy podziwiać Górę Kalwarię i Czersk. Góry mają 140 m n.p.m., a wysokość względna wynosi 18–25 m.

Zabieżki

Na skraju lasów osieckich docieramy do dużej wsi, w której w latach 80. XX w. wybudowano kościół dzięki staraniom ks. Piotra Kryńskiego. Parafii z nowoczesną świątynią patronuje Matka Boska Częstochowska. Erygowano ją w 1995 r.

Łucznica

Nad strugą Bełch, pośród lasów garwolińskich, leży malownicza wioska opisana już w 1567 r. Toczyły się tu walki w 1863 r. i 1944 r. (przypominają o nich pomniki). Z miejscowością splotły się także dzieje rodziny Potockich – których dwór powstał tu około 1840 r. Prowadzi do niego zabytkowa akacjowa aleja.

Otwock

Poza zabudową willową w stylu nadświdrzańskim, warto zwrócić tutaj uwagę np. na secesyjny dworzec PKP z 1910 r. Kto jest ciekawy, jak dziś wygląda ten zabytek, koniecznie musi odwiedzić miasto. Dostojny i monumentalny charakter architektury obiektu to swoista wizytówka Otwocka.

Górki

Jan Paweł Wielki – tak nazywa się potężny dąb szypułkowy, który rośnie przy głównej drodze Górek. Ma około 800 cm obwodu, mierzy ponad 30 m i liczy około 400 lat.

Garwolin

Szlak kończy stare mazowieckie miasto z licznymi zabytkami architektury. Historia Garwolina wiąże się m.in. z powstaniem styczniowym. W 1863 r. powstańcy próbowali zdobyć miasto, którego broniło wojsko rosyjskie. Stacjonował tu 37 pułk dragonów carskiej armii.

Świder

Rzeka, podobnie jak liczne gatunki ptaków czy roślin, które przy niej zobaczymy, zachwycają o każdej porze roku. Część doliny Świdra objęta jest ochroną jako rezerwat przyrody, o czym zdecydowały jej walory krajobrazowe. Wypatrujmy tu np. zimorodków, różnych gatunków dzięciołów czy wydr.

Rezerwat przyrody „Na Torfach”

Jest ostoją jeża, kuny leśnej, ryjówki aksamitnej, rzęsorka rzecznego. Żyją tu też szczeżuja pospolita i wielka oraz błotniarka, a spośród roślin, np. brzoza brodawkowata, olsza czarna, topola osika, sosna pospolita, 
świerk pospolity, tarnina, jałowiec, czeremcha zwyczajna, czermień błotna, goździk kropkowany.

Celestynów

Nazwa miasta pochodzi od Celestyna Polakiewicza – spadkobiercy ówczesnych właścicieli ziem, Radzińskich, którzy w poł. XIX w. wystawili drewniany dwór. Polakiewicz w 1875 r. pobudował murowaną rezydencję. Zabytkowy dwór – najstarszy budynek w mieście – otoczony jest parkiem.

Osieck

Turyści, którzy dotarli do tego punktu na szlaku (poza dobrze zachowanym historycznym układem urbanistycznym), koniecznie powinni zobaczyć neogotycki kościół parafii św. Apostołów Bartłomieja i Andrzeja. Przyciągające uwagę są m.in. okazałe portale budynku według projektu Stefana Szyllera.

Rezerwat „Czarci Dół”

Dawniej na tym terenie wydobywano torf, dlatego nie brakuje tu jeziorek. Częstymi gośćmi podmokłych terenów są łosie i dziki. Szczególnej ochronie podlega torfowisko wysokie z fragmentami borów sosnowych świeżych i wilgotnych.