Barszcz na własnym zakwasie

Jest jeszcze czas, by nastawić niezbędny do przygotowania barszczu kwas buraczany. Wystarczy kilogram obranych, cienko pokrojonych buraków zalać wodą razem z dwiema piętkami chleba razowego i dwoma ząbkami czosnku. Przykryte gazą naczynie odstawiamy w ciepłe miejsce, a po 4–5 dniach możemy przecedzić gotowy już kwas.

Wigilijny pieróg z kapustą i grzybami¹

Składniki – ciasto: 0,5 kg mąki; 2,5 dag drożdży; 10 łyżek mleka; 1 jajko; 1 łyżka cukru; 1 kostka margaryny; sól do smaku. Farsz: 0,5 kg kapusty kiszonej; 2–3 dag suszonych grzybów; 1 cebula; pieprz; 1 łyżka oleju.

Ciasto: z drożdży, mleka, 1 łyżki mąki i cukru wykonać rozczyn. Odstawić do wyrośnięcia. Mąkę i margarynę posiekać nożem, dodać wyrośnięte drożdże, jajko i sól. Ciasto krótko wyrobić, zawinąć

w folię i odstawić do lodówki na 2 godziny.

Farsz: grzyby namoczyć, ugotować i pokroić w drobną kostkę. Kapustę ugotować, wystudzić, mocno odcisnąć i drobno pokroić. Cebulę posiekać w kostkę, zeszklić na oleju. Dodać pozostałe składniki i odparować wodę. Wystudzić, doprawić do smaku, podzielić na dwie porcje.

Ciasto podzielić na dwie części, każdą roz-wałkować na okrągły placek, wyłożyć farsz i uformować dwa duże pierogi. Wykonać widelcem dziurki, wierzch posmarować żółtkiem i upiec na rumiano.

¹ Przepis pochodzi z wydawnictwa „Poznajemy smaki Mazowsza. Przepisy na produkty tradycyjne i regionalne z mąki, kaszy i ziemniaków”, Wyd. Mazowiecki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Warszawie, 2015, str. 7.

Nie całkiem stare tradycje

Zwyczaje związane ze świętami Bożego Narodzenia, a także z wigilijnymi potrawami, wydają się nam czymś stałym i niezmiennym, ale to nieprawda. Jedną z najbardziej znanych wigilijnych tradycji jest przygotowanie 12 postnych potraw, upamiętniających 12 apostołów. Każdej z nich należy spróbować, by zapewnić sobie pomyślny nadchodzący rok. Ale nie jest to bardzo stary zwyczaj – niegdyś wierzono, że aby kolejny rok był szczęśliwy i dostatni, na stole powinna być nieparzysta liczba dań. Stosunkowo nowym zwyczajem jest także dzielenie się opłatkiem. W Polsce pojawił się on na początku XVIII w., ale jeszcze w XX w. były rejony, w których opłatek był nieznany – tam tradycyjnie dzielono się chlebem.

Podobnie jest z zachowaniem postu w Wigilię – według obowiązujących przepisów kościelnych od 1983 r. w Wigilię Bożego Narodzenia nie obowiązuje wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych. Dziś każda pani domu po wieczerzy pozostałą żywność chowa w lodówce. Dawniej po wigilijnej kolacji sprzątano dopiero w świąteczny poranek – jedzenie zostawało na noc na stole dla dusz zmarłych przodków, które w tym czasie miały przebywać na ziemi.