Zaprojektował około 240 budynków, w tym 60 kościołów. Był przedstawicielem historyzmu w architekturze. Jego sztandarowe dzieło – projekt kościoła św. Floriana w Warszawie – stał się wzorcowym przykładem neogotyku nadwiślańsko-bałtyckiego, uznawanego przejściowo za polski styl narodowy. „Skalą swych dokonań oraz rangą najwybitniejszych dzieł zapewnił sobie wyjątkowe miejsce w historii naszej architektury. Najpełniej wypowiadał się w projektowaniu budowli kultowych, znajdując formuły urzeczywistniające oczekiwania wiązane z kreacjami neogotyckimi, ale także wyznaczając wręcz nowe szlaki krajowego historyzmu”¹.

Urodził się w Płocku jako najstarszy syn Antoniego i Prospery z Malewskich. W latach 1859–1866 uczył się w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych, a następnie w Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu. W 1871 r. uzyskał stopień architekta klasy III, a w 1902 – tytuł akademika. W latach 1915–1917 pełnił funkcję pierwszego dziekana Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej oraz wykładał tam historię architektury.

Projektował głównie kościoły i budynki sakralne. Tylko na Mazowszu było kilkadziesiąt świątyń jego projektu (niektóre, jak np. kościół w Gąbinie, już nie istnieją)! Pierwsze koncepcje, powstałe jeszcze pod koniec XIX w., to m.in.: projekt kościoła pw. Wniebowzięcia NMP w Kałuszynie (1888), katedra pw. Opieki Najświętszej Marii Panny w Radomiu (1894–1911), kościół pw. św. Floriana na Pradze w Warszawie (1887–1904), neoromański kościół pw. św. Rodziny w Zakopanem (1879–1896), przebudowa kościoła pw. św. Karola Boromeusza w Warszawie  (1891–1898), przebudowa kościoła św. Aleksandra w Warszawie (1886–1895, w stylu neorenesansowym).

W następnych latach architekt zaprojektował wiele kościołów utrzymanych w stylu neogotyku nadwiślańsko-bałtyckiego, m.in. kościół pw. Matki Bożej Pocieszenia w Żyrardowie czy piękny obiekt z warszawskiej Woli – kościół pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika parafii św. Wojciecha (1903). W latach 1908–1912 architekt wykonał projekt przebudowy kościoła pw. NMP w Mińsku Mazowieckim. Ciekawym i wyróżniającym się przykładem architektury użytkowej jest Dom Glogierów (1914) przy ul. Sienkiewicza w Radomiu.

¹ Andrzej Majdowski „Stan badań nad twórczością Józefa Dziekońskiego w zakresie architektury sakralnej”, Ochrona Zabytków 47/3-4 (186–187), 250–266, 1994.