Samorząd Województwa Mazowieckiego systematycznie dąży do poprawy warunków społeczno-gospodarczych panujących na obszarach wiejskich w regionie. Prowadzi długofalową i kompleksową działalność obejmującą zadania z zakresu poprawy infrastruktury technicznej, wzmocnienia konkurencyjności gospodarstw rolnych, jak również pielęgnowania dziedzictwa kulturowego i aktywizacji społecznej.

Poprawa infrastruktury technicznej

Samorząd Województwa Mazowieckiego realizuje część działań Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 (PROW 2007 – 2013). Dysponując środkami PROW pomoc udzielana jest m.in. na działanie Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej, w tym na projektyz zakresu gospodarki wodno-ściekowej, tworzenia systemu zbioru, segregacji, wywozu odpadów komunalnych, wytwarzania lub dystrybucji energii ze źródeł odnawialnych. Dotychczas podpisano 190 umówo przyznanie pomocy na realizację projektów, na łączną kwotę dofinansowania UE ok. 390 mln zł.Wśród projektów zdecydowanie dominują przedsięwzięcia z zakresu gospodarki wodno-ściekowej.

Działanie Odnowa i rozwój wsi w ramach PROW ma na celu poprawę jakości życia na obszarach wiejskich poprzez zaspokojenie potrzeb społecznych i kulturalnych mieszkańców wsi. Umożliwia ono rozwój tożsamości społeczności wiejskich, zachowanie dziedzictwa kulturowego i specyfiki obszarów wiejskich, wpływa na wzrost atrakcyjności turystycznej i inwestycyjnej wsi. Pierwszy nabór wniosków odbył się w roku 2009. Uprawnieni wnioskodawcy, tj. gminy, instytucje kultury, dla której organizatorem jest jednostka samorządu terytorialnego, kościoły lub inne związki wyznaniowe, organizacje pozarządowe mające status organizacji pożytku publicznego podpisały 294 umowy na kwotę ok. 106 mln zł. Wśród dofinansowanych projektów najwięcej dotyczy budowy, przebudowy, remontu lub wyposażenia budynków pełniących funkcje rekreacyjne, sportowe i społeczno-kulturalne. Obecnie (do końca listopada 2010) trwa II nabór wniosków w ramach tego działania.

Działanie Poprawianie i rozwijanie infrastruktury związanej z rozwojem i dostosowaniem rolnictwa i leśnictwa w ramach PROWobejmuje dwa schematy: schemat I – Scalanie gruntów oraz  schemat II– Gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi. W schemacie I wyłoniono 1 projekt na kwotę 1,5 mln zł, natomiast w schemacie II wyłoniono 37 projektów na kwotę 75,5 mln zł.

Samorząd Województwa Mazowieckiego zajmuje się również obsługą terenowego Funduszu Ochrony Gruntów Rolnych, którego głównym celem jest ochrona, rekultywacja i poprawa jakości gruntów rolnych. W latach 1999-2009 Zarząd Województwa Mazowieckiego w ramach ww. Funduszu przyznał dotacje w kwocie prawie 117 mln zł. Ze środków tych dofinansowano około 2760 zadań z czego 96% stanowiły wnioski dotyczące budowy i modernizacji dróg dojazdowych do gruntów rolnych. Przy współudziale środków Funduszu wybudowano lub zmodernizowano niemal 3 000 km dróg. W 2010 r. Zarząd Województwa Mazowieckiego rozdysponował w ramach terenowego FOGR dotacje na łączną kwotę ponad 13 mln zł. Objętych nimi zostało 266 wniosków dotyczących budowy dróg, renowacji zbiorników wodnych, rekultywacji gruntów rolnych i zakupu sprzętu informatycznego oraz oprogramowania niezbędnego do zakładania i aktualizowania operatów ewidencji gruntów oraz prowadzenia spraw ochrony gruntów rolnych.

Mazowsze jako przodujące w kraju województwo jest bardzo zróżnicowane zarówno pod względem dochodów ludności jak i zasobności budżetów gminnych. Realizując założenia Strategii Województwa Mazowieckiego w zakresie wyrównywania szans rozwojowych regionów Mazowsza, które posiadają niewystarczający potencjał infrastruktury technicznej oraz ograniczone szanse pozyskiwania środków z różnych programów pomocowych na infrastrukturę, województwo stara się pomagać w równomiernym rozwoju wszystkich regionów Mazowsza, tym samym niwelując różnice w poziomie życia mieszkańców.Każda jednostka w latach 2005-2009 spełniająca kryteria przedsięwzięć samorządu zrealizowała kilka - kilkanaście zadań inwestycyjnych współfinansowanych z budżetu województwa m in. poprzez Samorządowy Instrument Wsparcia Rozwoju Mazowsza.  Efektem dofinansowania jednostek samorządu terytorialnego było wybudowanie bądź zmodernizowanie ponad 1350 km dróg, poprawienie warunków nauczania w ok. 800  placówkach oświatowych poprzez ich remont i doposażenie, polepszenie bazy sportowej na terenach wiejskich w ok. 500 obiektach sportowych, wybudowanie ponad 350 km sieci wodociągowej i ponad 70 km sieci kanalizacyjnej. Powstało też 16 stacji uzdatniania wody i znaczna ilość przydomowych oczyszczalni ścieków. Łączna kwota dofinansowania z budżetu Województwa Mazowieckiego wyniosła ok. 650 mln za co zrealizowano ponad 4200 zadań. Szacowana ogólna wartość wygenerowanych inwestycji to ponad 950 mln zł.

Wzmocnienia konkurencyjności gospodarstw rolnych

Województwo Mazowieckie posiada 2,1 mln ha powierzchniużytków rolnych, a średnia powierzchnia mazowieckiego gospodarstwa nie przekracza 5 ha. Niewielkie, rozdrobnione gospodarstwa i nienajlepsze ziemie stwarzają konieczność zakładania grup producenckich. Sprzyja temu naturalny podział Mazowsza na specyficzne rejony produkcyjne takie jak: sadownictwo, chów drobiu mięsnego, trzody chlewnej oraz uprawa pieczarek, papryki, truskawek i malin czy produkcja mleka. Aktualnie na Mazowszu funkcjonuje 75 grup producenckich, w tym: 53 grupy producentów owoców i warzyw (w tym cztery uprawiające grzyby), 22 grupy producentów rolnych oraz 4 organizacje producentów owoców i warzyw. Samorząd Województwa Mazowieckiego włączył się w propagowanie działalności rolniczych grup producenckich poprzez organizowanie spotkań informacyjno-szkoleniowych, konferencji, audycji radiowych oraz innych przedsięwzięć promocyjnych. Ponadto co roku wydawany jest Poradnik dla Rolników pt.: „Rolnicze Grupy Producenckie Szansą Rozwoju Mazowieckiego Rolnictwa”. Grupy producenckie, po spełnieniu warunków rejestracji, mogą korzystać z pomocy finansowej ze środków unijnych na działalność administracyjną, a producenci owoców i warzyw także na działalność inwestycyjną.

Pielęgnowanie dziedzictwa kulturowego i aktywizacja społeczna

LEADER(oś 4 PROW) jest podejściem przekrojowym i partnerskim, umożliwiającym aktywizację mieszkańców obszarów wiejskich poprzez budowanie kapitału społecznego na wsi, a także polepszenie zarządzania lokalnymi zasobami i ich waloryzację. Aktualnie na Mazowszu funkcjonuje 35 Lokalnych Grup Działania wybranych do realizacji Lokalnych Strategii Rozwoju. Programem objętych jest około 1,8 mln mieszkańców województwa. W ramach działania Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju – „małe projekty” zostało złożonych ponad 1040 wniosków na kwotę ponad 15 mln zł, natomiast w ramach działania Odnowa i rozwój wsi złożono ponad 200 wniosków na kwotę około 49 mln zł.

W strukturach Samorządu Województwa Mazowieckiego działa od kwietnia 2008 r. Sekretariat Regionalny Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich (KSOW) w Województwie Mazowieckim. Misją KSOW jest stworzenie instytucjom działającym na rzecz rozwoju obszarów wiejskich przyjaznej platformy współpracy i wymiany doświadczeń. Obecnie realizowane działania ukierunkowane są m.in. na zrównoważony rozwój obszarów wiejskich, pielęgnowanie lokalnej tradycji, zwiększenie efektywności realizacji lokalnych strategii rozwoju, a także aktywizowanie i wzmacnianie działań partnerów sieci na rzecz rozwoju obszarów wiejskich.

Obecnie Samorząd Województwa Mazowieckiego wdraża oś priorytetową 4 Zrównoważony rozwój obszarów zależnych od rybactwa, Programu Operacyjnego „Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich 2007-2013”.Dofinansowanie otrzymać mogą projkety realizowane na obszarze gmin zależnych od rybatctwa. Wśród możliwych przedsięwzięć wymienić należy podnoszenie wartości produktów rybactwa i rozwoju usług na rzecz społeczności, rewitalizację miejscowości, poprawę funkcjonowania transportu publicznego, dofinansowanie działalności gospodarczej, ochronę środowiska i dziedzictwa przyrodniczego, promocję obszaru czy organizowanie kół zainteresowań dla dzieci.

W celu zróżnicowania produkcji rolniczej i rozwoju pozarolniczych źródeł dochodów, Samorząd Województwa Mazowieckiego wspiera finansowo oraz merytorycznie organizację imprez, konferencji, szkoleń i konkursów promujących produkty regionalne i tradycyjne oraz certyfikowaną żywność ekologiczną. Ponadto, dążąc do podniesienia konkurencyjności gospodarstw rolnych poprzez poprawę bezpieczeństwa i jakości żywności oraz zastosowanie innowacyjnych technik produkcji, przeprowadzono wiele projektów o charakterze szkoleniowym. Wdrażając w praktyce zasadę subsydiarności, finansowano w ramach Programu współpracy Województwa Mazowieckiego z organizacjami pozarządowymi zadania związane z rozwojem rynku produktów regionalnych i rolnictwem ekologicznym. Warto wspomnieć, że od 2008 r. Samorząd Województwa Mazowieckiego jest członkiem Europejskiej Sieci Regionalnego Dziedzictwa Kulinarnego, której celem jest promocja wysokiej klasy żywności regionalnej opartej na lokalnych zasobach surowcowych. W Sieci Dziedzictwa Kulinarnego Mazowsze uczestniczy 28 jednostek z regionu, w obrębie których ponad 200 produktów uzyskało możliwość promocji używając logo Dziedzictwo Kulinarne Mazowsze. Realizowane są również działania na rzecz wpisywania produktów na Listę Produktów Tradycyjnych. Dotychczas z terenu Województwa Mazowieckiego zostało wpisanych na Listę 30 produktów, do czego przyczynił się także Konkurs o Laur Marszałka Województwa Mazowieckiego dla mazowieckich producentów żywności na najlepszy produkt roku, którego pierwsza edycja odbyła się w 2007 r. Od tego czasu liczba produktów na liście systematycznie wzrasta.